Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

mĭ
«guruch», 
竹
zhú
«bambuk», 
豆
dòu
«loviya», 
山
shān
«tog‘«, 
田
tián
«dala», 
日
rì
«quyosh», 
口
kŏu
«og‘iz», 
耳
ěr
«quloq» va boshqalar. 
Hozirgi xitoy tilida 
kalitlar soni 214 ta.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, 
fonoideografik turkumga mansub iyerogliflar tarkibidagi kalitlar nafaqat ma’no, 
balki tovushni ham ifodalab keladi. Iyeroglif tarkibida tovush anglatuvchi kalit 
(fonetik) o‘zining ma’nosini yo‘qotadi.

部首
bùshŏu
– iyeroglif kaliti

偏旁
piānpáng
– yon bo‘lak

部件
bùjiàn
– grafema 

---

134 

笔画
bĭhuà
– imlo chiziqlari
Kalitlaryordamidaiyeroglifniyodolayotgano‘quvchiyaxshieslabqolishimk
onigaegabo‘ladi, 
shubilanbirga, 
uningyordamidanotanishiyeroglifnilug‘atdantezlikbilanizlabtopaoladi
46
.
Hozirgi xitoy iyeroglif kalitlarining 214 tasi ơzining ma’no-mazmuni va 
xususiyatiga ko‘ra, bir necha guruhlarga ajratib o‘rganiladi. Bu xususda 
iyeroglifshunoslar turli yondashuvlarga asoslanadilar. Ba’zilar kalitlarni 
chiziqlari soniga ko‘ra ajratsalar, ba’zilari ma’nosiga ko‘ra taqsimlaydilar. Biz 
ham iyerogliflarning kalitlar tizimini ma’nolariga ko‘ra, olti katta turkumga 
ajratib o‘rganishni ma’qul deb topdik:
47
I.Tabiat va tabiat hodisalariga oid kalitlar 20 ta. 
II.
O‘simliklar dunyosiga oid kalitlar14 ta. 
III.Hayvonot dunyosiga oid kalitlar 35 ta. 
IV.
Inson va uning harakatlariga oid kalitlar 26 ta. 
V.Tana a’zolariga oid kalitlar 46 ta. 
VI.
Mehnat qurollari va jangovar qurollarga oid kalitlar 73 ta