Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Ya 
Portfolioning qiziqarli jihatlari. Unda nima juda ham yoqdi? 
K 
Hammasidan ko‘ra ham yaxshi (to‘liq, asosli, chuqurroq) ochib 
berilgan mavzular. 
U 
Portfolioni shaxsiy mezonlar asosida. 
N 
Portfolio bo‘yicha asosiy xulosa. 
Mazkur jadval yakka holda ham, guruhda ham to‘ldirilishi mumkin. 
Baholashning yana bir boshqa usuli “PAST” jadvali bo‘lishi mumkin. 
Portfolioning afzalliklari 
Savollar 
Takliflar 
1. (baholash mezonlari) 
1. 
1. 
Keyingi baholash varianti “Baholash varaqasi”dan foydalanishga 
asoslanadi.
 
Ishlab chiqilgan mezonlar asosida 
portfolio to‘g‘risidagi fikrlar 
(Men, ... deb hisoblayman)
Portfolioning afzalliklari, kuchli 
tomonlari
(Eng muvaffaqiyatli... hisoblanadi) 
Yanada yaxshilash yoki oxiriga 
yetkazish bo‘yicha tavsiyalar 
(Men ... maslahat beraman) 
Asosiy maslahatlar 
(Senga ... dek tuyulmayaptimi)

---

60 
Asosiysi ta’lim oluvchining ishi ta’lim beruvchi tomonidan jiddiybaholash 
mulohazalarisiz tahlil qilishini kerak. Bunday suhbatning natijasi ta’lim 
oluvchining anglash qiziqishini chuqurlashtirish yoki, aksincha, mavzuni 
(muammoni), demak bilish qiziqishini o‘zgarishi bo‘lishi mumkin. Ta’lim 
beruvchi shaxsiy rivojlanishning turli variantlari va yo‘llarini taklif qiladi, ta’lim 
oluvchi esa tanlaydi. 
Yakun yasashda, portfolioning afzalliklari shubhasizligini ta’kidlab 
o‘tmoqchimiz. Bu bilish qiziqishlarini chuqurlashtirish, ta’lim oluvchilarning 
aqliy va refleksiv qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘quv materialini o‘zlashtirish 
darajasini 
kompleks 
tekshirish, 
ta’limni 
individuallashtirish 
va 
differensiatsiyalash, 
yutuqlar 
motivatsiyasini 
shakllantirish, 
bu 
bilan 
muvaffaqiyat sharoitini yaratish vositasidir. 
Yakuniy baholashning to‘rt darajasi. O‘quv portfolioni yakuniy baholash 
nuqtai nazaridan quyidagi to‘rt darajali tizimni tavsiya qilish mumkin. 
Eng yuqori daraja. Bunday portfolioning tarkibi rukn va baholash 
mezonlarini har tomonlama qamrab oladi. Ta’lim oluvchining vazifani 
bajarishdagi kuchli tirishqoqligi va muvaffaqiyati yaqqol dalil, kommunikativ 
malakalarining shakllanganligi, keng va chuqur o‘zini baholash mavjud. Mazkur 
darajadagi portfolio tarkibida o‘ziga xoslik va ixtirochilik namoyon bo‘ladi. 
Yuqori daraja
. 
Bu darajadagi portfolio ta’lim oluvchining kuchli bilimi va 
malakalarini ko‘rsatadi, lekin avvalgi darajadan farqli ravishda unda majburiy 
bo‘lmagan ruknlardan biror-bir elementlari bo‘lmasligi, shuningdek, 
mazmunida o‘ziga xoslik yetarli darajada namoyon etilmagan, tashqi 
ko‘rinishida ijodiy yondashuv bo‘lmasligi mumkin.
O‘rta daraja. Mazkur portfolioda asosiy e’tibor majburiy ruknlarga 
qaratilgan. Ularga qarab dasturiy bilim va malakalarning shakllanganlik darajasi 
to‘g‘risida fikr bildirish mumkin. Ijtimoiy malakalarning rivojlanganligini 
isbotlari yo‘q, o‘zini tahlil qilish va baholash yuzaki. Portfolioni tuzishda aniqlik 
yo‘q. Tashqi ko‘rinishida o‘ziga xosligi yo‘q. 
Past daraja
. 
Bu portfolio bo‘yicha bilim va malakalari to‘g‘risidagi 
tasavvurni shakllantirish qiyin. 
Yo‘naltiruvchimatn. Ta’lim oluvchilar mustaqil ravishda yo‘naltiruvchi savollar 
yordamida ma’lumot yig‘ish, rejalashtirish, amalga oshirish vazifalarini bajara-
digan usuldir. Undan o‘quv amaliyot darslarida ko‘proq foydalaniladi. O‘tkazish 
bosqichlari “Loyiha usuli” bosqichlari bilan bir xil. Ma’lumot yig‘ish, 
rejalashtirish, amalga oshirish va tekshirish bosqichlarida ular mustaqil 
ishlaydilar, Ularga boshlang‘ich bosqichlarda ta’lim beruvchi tomonidan 
tuzilgan yozma hujjatlar beriladi. Bunday hujjatlarga texnik chizmalar, jadvallar, 
savollar, tarqatma materiallar, topshiriqlar, baholash varaqasi va boshqalar 

---

61 
kiradi.
 
O‘zlashtirilgan bilimlarni tahlil va sintez qilish asosida, asosiy hamda 
ikkinchi darajali ma’lumotlar sifatida guruhlarga ajratish imkonini beradi. 
Bunda: 
-
mavzuning umumiy mazmuni yodga olinib, uning ahamiyatini yorituvchi 
tayanch tushunchalar aniqlanadi. 
-
ular muayyan ketma-ketlikda qayd etiladi. 
-
tushunchalar shaxsiy yondashuv asosida muhim va u qadar muhim 
bo‘lmagan tushunchalar tarzida guruhlanadi. 
- jadval yaratilib, uning birinchi ustuniga muhim bo‘lgan, ikkinchi ustuniga 
muhim bo‘lmagan tushunchalar yoziladi. 
-
kichik guruhlar asosida shaxsiy yondashuvlar muhokama qilinadi. 
-
jamoaning umumiy fikriga ko‘ra yakuniy xulosani ifoda etuvchi jadval 
yaratiladi. 
Esse.
Esse - fransuzcha tajriba, dastlabki loyiha, shaxsning biror mavzuga oid 
yozma ravishda ifodalangan dastlabki mustaqil erkin fikri. Bunda tinglovchi 
o‘zining mavzu bo‘yicha taassurotlari, g‘oyasi va qarashlarini erkin tarzda bayon 
qiladi. Esse yozishda xayolga kelgan dastlabki fikrlarni zudlik bilan qog‘ozga 
tushirish, iloji boricha ruchkani qog‘ozdan uzmasdan – to‘xtamasdan yozish, 
so‘ngra matnni qayta tahlil qilib, takomillashtirish tavsiya etiladi. Mana 
shundagina yozilgan essening haqqoniy bo‘lishi e’tirof etilgan. Esseni muayyan 
mavzu, tayanch tushuncha yoki erkin mavzuga bag‘ishlab yozish maqsadga 
muvofiq. Ba’zan, ayniqsa, tarbiyaviy soatlarda ta’lim oluvchilarga o‘zlariga 
yoqqan mavzu bo‘yicha esse yozdirish ham yaxshi natija beradi.
 
Bu usul ham inson fikrlash qobiliyatini rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. 
Ular norasmiy fikr va qiyofalarni qayd qilish har tomonlama ko‘rib 
chiqilmaguncha xotirada saqlab turish va ularni yanada aniqroq ifodalashga 
imkon beradi.