Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor qiling! 
Tanib olish uchun ko‘rsatish zarur bo‘lgan 
holatlar har bir aniq jinoyat ishidagi materiallarga qarab hal qilinadi. 
Bu to‘g‘risida avvaldan umumiy qoida belgilab bo‘lmaydi, lekin shu 
narsa shubhasizki, agar:
1)
guvoh, jabrlanuvchi yoki ayblanuvchi biror ob’ekt bilan tanish 
ekanligini bildirsa va bunga tergovchi shubha qilmasa;
2)
ular biror ob’ektni tanimasliklarini yoki taniy olmasliklarini 
bildirsalar;
3)
taniladigan ob’ektning hech qanday o‘ziga xos alomatlari 
bo‘lmasa;
4)
tanilishi lozim ob’ektning nomeri yoki maxsus yozuvlari 
bo‘lsa, bu holatlarda tanish uchun ko‘rsatishga zaruriyat qolmaydi.

---

296 
ko‘rsatish usuli bilan aniqlangan guvohlar ayblanuvchining jinoyatga 
aloqasiz ekanligini tasdiqlashlari, demak ularning ko‘rsatuvlari 
ayblanuvchiga qarshi mazmunda bo‘lmasligi mumkin. 
Tanuvchi o‘ziga ko‘rsatilgan ob’ekt va u ilgari kuzatgan ob’ekt 
o‘rtasida o‘xshashlik bor yoki yo‘q ekanligini bildirgan holda, 
qidirilayotgan ob’ektni aniqlash uchun qulaylik tug‘iladi. Tanuvchining 
bu bildirishidan foydalanib, tergovchi asosan faqat bir guruh 
ob’ektlarga, ya’ni tanib olish uchun ko‘rsatilgan ob’ektga o‘xshash 
ob’ektlarga e’tibor beradi. Demak, o‘xshash yoki o‘xshash bo‘lmagan 
ob’ektlarning aniqlanishi, tanuvchi jinoyatga aloqador hollarda kuzatgan 
ob’ektning o‘zini aniqlab olish uchun birinchi bosqich sifatida xizmat 
qiladi. 
Tanib olish uchun ko‘rsatish natijalarini dalil deb hisoblar 
ekanmiz, bu dalildan faqat dastlabki tergovda emas, balki surishtiruv 
organlarinnig faoliyatida, jinoyat ishlari bo‘yicha sud tergovida va 
fuqaroviy sud ishlarini hal qilishda ham foydalanish mumkinligini 
unutmaslik kerak.
Amaliyotda shaxslar yoxud buyumlar aks ettirilgan videotasmani 
guvoh va jabrlanuvchiga namoyish qilib, ularni tanib olish taklif etiladi. 
Bu albatta zarur va samarali tadbir, lekin uni protsessual jihatdan tanib 
olish uchun ko‘rsatish tarzida emas, tezkor-qidiruv uslubi sifatida 
qaralishi kerak. CHunki bu holda bir-birlariga o‘xshash bir qancha 
ob’ektlar ko‘rsatilmaydi, xolislar ishtirok etmaydi, hatto uni tergovchi 
yoki surishtiruvchi bo‘lmagan xodimlar o‘tkazishi mumkin. 
Odam jismoniy va ruhiy alomatlari, voyaga etganligi, ish 
mazmunidan manfaatdorligi, protsessda tutgan o‘rni va boshqa shunga 
o‘xshash xususiyatlaridan qat’i nazar, tanish uchun ko‘rsatilishi 
mumkin. Ovoz, nutq, yurishi va shu kabi xususiyatlar bo‘yicha tanib 
olish uchun ko‘rsatilganda tanilishiga tegishli ob’ekt odamning o‘zi 
bo‘ladi.
Tanib olish uchun ko‘rsatiladigan daliliy ashyolar jinoyatning 
ob’ekti, predmeti, jinoyat qilish quroli, ayblanuvchi, jabrlanuvchi va 
guvohga qarashli narsa yoki hujjat kabilardan iborat bo‘ladi. Agar bu 
narsalar yoki hujjatlar alohida nomerli yoki yozuvli bo‘lsa, masalan: