Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

Avvalambor shuni ta‟kidlashimiz kerakki, Amir Temurdek tarixiy shaxslarni, 
sarkarda va sohibqironlarni tarix taqozosi, shu zamon talablari, kerak bo„lsa, 
zamon ehtiyoji hayotga olib keladi va ul zotlarning fazilat – xususiyatlarini 

---

457 
namoyon qilishga zamin yaratadi. Bunday qonuniyatni ko„plab misollarda 
tasdiqlash mumkin.
Shuning uchun ham Amir Temur shaxsi va faoliyati haqida 
gapirar ekanmiz, dastlab shu davrdagi, shu asrdagi tarixiy vaziyat haqida alohida 
to„xtalib o„tishimiz lozim. 
Amir Temur siyosiy sahnaga qadam qo„yganda endigina 24 yoshga kirgan edi. 
Mamlakatda boshboshdoqlik, mahalliy, siyosiy kuchlarning o„zaro qarama-qarshiligi 
avjiga chiqqandi. Bu ham kamdek asosiy qudrati tarixiy Mo„g„ilistonda 
mujassamlashgan chingiziylar tez-tez Movarounnahrga zug„um qilib turardilar. 
Bir yarim asrga yaqin davom etgan bu muddat qaramlik jafosini har tomonlama 
chekib kelgan oddiy fuqarolardan tortib, ko„pchilik yirik siyosiy arboblar-u din 
peshvolarigacha barcha-barcha uchun nihoyatda og„ir davr bo„lgan. Jamiyat ozodlik 
va taraqqiyotga bo„lgan manfaatlarini o„zida mujassam etgan xaloskorga, yetakchiga 
mushtoq edi. 
Taqdir taqozosi bilan Amir Temur ana shunday xaloskor va yetakchi sifatida 
maydonga chiqdi. 
Ikkinchi xulosa
aslida birinchi fikrning mantiqiy davomidir. Kimki Amir Temur 
qadimiy Turkiston zaminida tasodifan paydo bo„lgan desa, xato qiladi. Nega deganda 
hech narsa to„satdan paydo bo„lmaydi. Hamma narsaning o„z qonuniyati bor. 
Al-Xorazmiy, Ulug„bek, Beruniy, Navoiy, Bobur va boshqa o„nlab-yuzlab 
daholarimiz ham to„satdan, yaydoq bir joyda paydo bo„lgani yo„q. Ular mana shu 
zaminda yuzaga kelgan muhitning hosili sifatida paydo bo„lgan. Ma‟lumki, hosil 
paydo bo„lishi uchun zaminni oziqlantirish kerak. Tuproqni o„g„itlab, parvarish qilib, 
shundan so„nggina daraxt ekish kerak. 
Ya‟ni, men bu bilan demoqchimanki, bu zamin – qadimiy Turon va Turkiston 
zamini azaldan ma‟naviy oziqlangan, madaniy qatlamga ega bo„lgan. O„zbek 
davlatchiligining tarixiy asoslari qaror topganiga Amir Temur zamonasida ikki ming 
yildan oshgan edi. 
Yana ta‟kidlab aytaman: yurtimizga Amir Temur bosh bo„lgan yillarda siyosiy, 
iqtisodiy, madaniy sohalarda qo„lga kiritilgan yutuqlar bo„m-bo„sh, huvillagan joyda 
yuzaga kelmagan. Balki shu makonda qadimdan rivojlanib, shakllanib kelgan tarixiy-
madaniy an‟analar asosida qaror topgan. 
Yanada aniqroq aytsak, Amir Temur o„zbek xalqining ko„p ming yillik tarixiy 
ravnaqida tasodifiy shaxs, umuman temuriylar davridagi yuksalish esa shunchaki 
bexosdan yuz berib qolgan hodisa emas! U bir necha ming yillik tarixiy tajriba, buyuk 
an‟ana, tom ma‟noda shakllangan madaniy-ma‟naviy jarayon mahsulidir!