Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

3.2-расм. Кредит карталари ѐрдамида ҳисоб-китоблар схемаси 
Хизмат кўрсатиш, товарни етказиб бериш 
Харидор 
Авторизация 
натижаси 
ытказиш 
Пул 
ўтказиш 
Авторизация 
сўрови ўтказиш 
Авторизация 
сурови утказиш 
Авторизация 
натижаси: 
пул утказиш 
Хисоб-китоб 
банки 
Хисобракамини 
тулдириш 
ытказиш 
Авторизация 
натижаси 
ытказиш 
Авторизация 
натижаси 
ытказиш 
(SSL) карта кўр-
саткичларини 
киритиш 
Харидорни кайта 
йўналтириш 
ытказиш 
Буюртмага тўловни амалга ошириш сўрови 

---

71 
1. Харидор Интернет орқали дўконнинг web-серверига уланиб, 
товарлар саватчасини шакллантиради ва кредит карталари бўйича 
тўлов шаклини танлайди. 
2. Дўкон буюртмани шакллантиради ва харидорни Assist тизими 
авторизация серверига йўналтиради, бир вақтнинг ўзида унга магазин 
коди, буюртма рақами ва суммаси ҳам берилади. 
3. Assist авторизация сервери харидор билан (SSL 3.0) 
ҳимояланган протоколи бўйича уланади ва харидордан унинг кредит 
картаси параметрларини (карта рақами, картанинг амал қилиш 
муддати, карта эгасининг кўрсатилган транскрипциядаги номи) қабул 
қилиб олади. Карта ҳақидаги ахборот ҳимояланган кўринишда фақат 
авторизация серверига ўзатилади ва харидор операцияларида дўконга 
тақдим этилмайди. 
4. Assist авторизация сервери қабул қилинган ахборотни қайта 
ишлайди ва уни тизимнинг ҳисоб-китоб банкига беради. 
5. 
Банк 
тизимдаги бу дўконнинг мавжудлиги ҳамда 
операциянинг белгиланган тизим чекловларига мувофиқлигини 
текширади. Текширув натижалари бўйича карточка тўлов тизимига 
транзакциялар ўтказишга рухсат беради ѐки тақиқлайди.
6. Авторизацияга рухсат берилганда тизимнинг ҳисоб-китоб 
банки Assist авторизация серверига тўлов ўтказишдан воз 
кечилишини маълум қилади, бунда сервер харидорга рад этишнинг 
сабабини, дўконга эса бунга қўшиб буюртма рақамини ҳам жўнатади 
ва шу билан жараѐн якунланади. 
7. Карта тўлов тизимидан ижобий натижа олинган ҳолларда 
банк Assist авторизация серверига авторизациянинг ижобий 
натижасини юборади. 
8. Авторизация сервери харидорга авторизациянинг ижобий 
натижасини, дўконга эса бунга қўшиб буюртманинг рақамини ҳам 
юборади. 
9. Банк у ва дўкон ўртасида амал қилувчи шартнома 
муносабатларига 
мувофиқ 
дўкон 
ҳисобрақамига 
маблағларни 
ўтказади. 
10. Дўкон хизматлар кўрсатади (товарни беради). 
Фойдаланувчилар учун тизим билан ишлаш имконияти бепул 
тақдим этилади. 

---

72