O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

1-sxema. O‘zbekistonda dori vositalarini yaratish va amaliyotga tadbiq 
qilish ketma-ketligi 
Tayyor dori shakllari laboratoriyasi 
O’zR SSV farmakologik qo’mitasi 
O’zR SSV farmakopiya qo’mitasi
 
Klinik sinovlar 
O’zR SSV ning yangi dori vositalarini 
tadbiq qilish bilan shug’illanuvchi 
boshqarmasi 
Kimyo-farmatsevtika sanoati 
Tibbiyot amaliyotiga tadbiq etish 
Kimyoviy laboratoriya 
Farmakologik labaratoriya 

---

24 
4.Farmakologiyaning asosiy bo‘limlari. Dori vositalarini tasniflash 
tamoyillari 
Farmakologiya fanini uchta yirik bo‘limga bo‘lib o‘rganiladi, bular:
Umumiy reseptura – unda turli dori vositalariga har xil shakllarda resept 
yozishning umumiy qonun-qoidalari o‘rganiladi.
Umumiy farmakologiya – unda dori vositalarining tirik organizmdagi 
farmakokinetikasi va farmakodinamikasining umumiy qonuniyatlari o‘rganiladi. 
Xususiy farmakologiya – unda har bir guruh dori vositasining va ushbu 
guruhdagi har bitta dori vositaning farmakokinetikasi va farmakodinamikasi 
alohida, keng qamrovli o‘rganiladi. Asosiy dori vositalarining qo‘llanilishi 
uchun ko‘rsatmalar va kuzatilishi mumkin bo‘lgan nojo‘ya ta’sirlar to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar ham keltirib o‘tiladi. 
Dori vositalarini tasniflash asosan ularning tizimlilik tamoyili asosida 
amalga oshiriladi. Ularni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin: 

Nerv tizimi faoliyatini boshqaruvchi vositalar (periferik va 
markaziy); 

Ijro a’zolari va ularning tizimlari faoliyatini boshqaruvchi vositalar 
(nafas, qon aylanishi va boshqalar). 

Modda almashinuvi jarayonlarini boshqaruvchi vositalar. 
Bulardan tashqari, turli patologik jarayonlarga ta’sir qiluvchi vositalar 
guruhlari farqlanadi, masalan, yallig‘lanishga qarshi, allergiyaga qarshi, 
aterosklerozga qarshi va boshqalar. Alohida bo‘limda mikroblarga hamda 
parazitlarga qarshi dori vositalar keltirilgan. ammo , turli mamlakatlarda dori 
dori vositalarining nomlari har xil atalishi va ularni nomlash uchun maxsus bir 
xillilik bo‘lmaganligi sababli ham asosan dori vositalarning halqaro nomlariga 
hamdak o‘p ishlatiladigan sinonimlari (savdo nomlari) ga asoslanish lozim. 

---

25