V. V. Mayskiy

Uyqu chaqiruvchi dorilar. 
Odamni tabiiy (fiziologik) uyquga yaqin holatga olib keladigan dorilar uyqu chaqiruvchi 
moddalar deyiladi. Uyqusizlikda ushbu moddalar yordami bilan uyqu kelishini tezlashtirish, 
uning chuqurligini va davomiyligi oshirish mumkin. Uyqu chaqiruvchi dorilar kichik 
dozalarda sedativ (tinchlantiruvchi) ta‘sirga ega. 

---

151 
Manbaa:
@pharma_baza
Uyqu chaqiruvchi moddalar quyidagilarga boʻlinadi: 
1) nonarkotik tipda ta‘sirga ega uxlatuvchi dorilar (benzodiazepinlar va boshqalar); 
2) narkotik tipda ta‘sirga ega uxlatuvchi dorilar (barbituratlar, xloralgidrat). 
Nonarkotik tipda ta’sirga ega uxlatuvchi dorilar. 
Ushbu moddalarga benzodiazepin guruhidagi dorilar:
■ benzodiazepin retseptorlarini stimulyatorlari 
■ nobenzodiazepin stimulyatorlari
■ H
1
-retseptorlari blokatorlari
■ melatonin kiradi. 
Benzodiazepinlar
- bu katta guruh boʻlib, bu moddalar uxlatuvchi, anksiolitik, antiepileptik, 
miorelaksantlar sifatida qoʻllaniladi. 
Ushbu birikmalar markaziy asab tizimidagi neyronlarni membranalaridagi benzodiazepin 
retseptorlarini qoʻzgʻatadi, ular GAMK
A
retseptorlari bilan allosterik bogʻlangan. 
Benzodiazepin retseptorlari faollashganda GAMK
A
retseptorlarining GAMK ga 
(tormozlovchi mediator) sezgirligi oshadi. GAMK retseptorlari qoʻzgʻalganda Cl
-
kanallari 
ochiladi; C1
-
ionlari nerv hujayralariga kiradi, bu hujayra membranasini 
giperpolyarizat-
siyasiga
olib keladi(27-rasm). Benzodiazepinlar ta‘sirida Cl
-
kanallarini ochilish chastotasi 
oshadi. Shunday qilib, benzodiazepinlar markaziy asab tizimidagi tormozlovchi jarayonlarni 
kuchaytiradi. 
27-rasm: benzodiazepinlar ta’sir mexanizmi.
Benzodiazepinlar (BD) benzodiazepin retseptorlarini qoʻzgʻatadi va shu bilan GAMK-retseptorlarining 
GAMKA ga sezgirligini oshiradi. GAMK ta‘sirida Cl kanallari ochilib, neyron membranasi giperpolyarizat-
siyalanadi. 

---

152 
Manbaa:
@pharma_baza