11- мавзу: Ўрта асрларда шарқ мамлакатлари давлати ва ҳУҚУҚИ

11- МАВЗУ: ЎРТА АСРЛАРДА ШАРҚ 
МАМЛАКАТЛАРИ ДАВЛАТИ ВА ҲУҚУҚИ
246 
хазина фойдасига мажбуриятлар ўташида амалда эркин деҳқонлар билан 
тенглаштиради.
«Аслзода бўлмаганларнинг» алоҳида туркумини сарой ходимлари 
ташкил этган. Давлат қуллари ва холопларга ўхшаб уларни ҳисобга 
олишнинг қаттиқ тартиби мавжуд эди. Сарой хизматчилари (ишчилари) 
махсус рўйхатга киритилган, улар томонидан етиштириладиган ҳосил ҳам 
қаттиқ назорат қилинган. Подшоликка қарашли хонадонларнинг аъзолари 
қонун бўйича баъзи ҳуқуқларга эга эди. Уларга ҳар декадада (ўн кунликда) 
бир кун дам олиш куни берилган, аёлларга туққандан кейин анча енгилроқ 
иш тақдим қилинарди. Бундай хонадонларнинг аъзолари кийим
-
кечак, оёқ 
кийимлар билан ҳам таъминланарди. Амалдорлар улардан ўз шахсий 
эҳтиёжлари йўлида фойдалана олмаганлар.
Азалий (наслий) холоплар (кедин)нинг аҳволи маҳаллий хусусиятлари 
билан ажралиб турарди. Уларни қуллар сингари сотиш мумкин эмас эди.
Япониянинг табақавий-синфий тузи-лиши кейинги асрларда ҳам анча 
аниқ ифодалана борди. Бунга тобора ривожланиб борган феодал, вассаллик-
ленга оид муносабатлар билан бир қаторда мамлакат-даги туб сиёсий 
ўзгаришлар ҳам таъсир этган. Масалан, 1192 йилда шимолий феодаллардан 
бири Минамото ўз рақиблари – бошқа феодалларни самурайлардан тузилган 
қўшин ёрдами билан тор
-
мор келтириб, мамлакатнинг пойтахти Киотони 
қўлга киритади ва шу тариқа Японияда сёгунлик вужудга келади
26
. 
Император ҳокимияти ўзининг реал аҳамиятини йўқотади. Энг катта 
феодаллар ўртасидаги ўзаро низолар натижасида император қўлида фақат 
диний ҳокимият қолади, холос. Дунёвий олий ҳокимият эса энг кучли 
феодал 
–
 сёгун 
–
 олий ҳоким 
қўлига ўтади. Японияда икки параллел сулола 
– император сулоласи