Erkin umarov mahmud abdullayev

6 — M a ’naviyat asoslari
81

---

zarurligini chuqur anglamoqdalar. Ularning yaratuvchanlik faoliyati 
barcha jab halarda keng nam oyon bo'lm oqda. M asalan, davlatni 
boshqarish ishlarida ham ularning tashabbuskorligi ko‘zga yaqqol 
ta s h la n m o q d a . H u q u q iy d e m o k ra tik d av lat n a s ld a n naslga 
o ‘tadigan hokim i m utlaq irodasi bilan emas, balki fuqarolarnmg 
vakillari, xalq no ib lari, ish b ilarm an lar, xalq ich id an chiqqan 
ra h b a rla r to m o n id a n b o sh q arilm o q d a. 0 !z - o ‘zin i bosh q arish
jam iyat hayotining barcha sohalarida: m oddiy boyliklar ishlab 
chiqarish, m eh nat unum dorligini oshirish, oziq-ovqat yetishtirish 
mustaqilligini q o ‘lga kiritish, g ‘alla mustaqilligiga erishish, yonilg‘i 
fondlarini yaratish kabi sohalarda nam oyon b o ‘layotir.
0 ‘zbekistonda mavjud b o ‘lgan har bir milliy m adaniyatdagi 
yutuqlar, ijobiy tom onlarni q u n t bilan o ‘rganish, ulardan foyda- 
lanish milliy m adaniyatlarni o ‘zaro boyitish, vatan taqdiri uchun 
birgalikda qayg'urish, kishilarda um um iy maqsad uchun kurashga 
tayyor b o ‘lish hissini tarbiyalaydi.
H ozir Respublikada 80 dan ortiq milliy m adaniyat markazlari 
ishlab turibdi. U lar 0 ‘zbekistonning ko‘p millatli jam iyatini siyosiy, 
iqtisodiy-madaniy, m a’naviy jihatdan qayta qurish jarayonida ijobiy 
rol o ‘ynam oqda. Xalqning birligi, jipsligi va osoyishtaligi haqida 
gapirar ekanmiz, bu bizning bebaho boyligimiz, deydi Prezidentimiz.
4. IYMON, M EHR-SHAFQAT, POKLIK YA HALOLLIK -
SHAXSNING OLIJANOB FAZILATLARI
M a’naviyatim izga bevosita daxldor bo'lgan iym on va e ’tiqod, 
d iy o n at, ish o n c h kabi tu s h u n c h a la r k u nd alik tu rm u sh im izd a 
k o ‘plab uchrab turadi. Istiqlol tufayli bu tu sh u n ch alar yanada 
ch u q u rro q m a ’no kasb etib, keng xalq om m asining m a ’naviy 
dunyosini aks ettirishda alohida aham iyatga ega b o ‘ldi.
«Iymon» so‘zi m a’m uriy-buyruqbozlik va mafkuraviy zo ‘ra- 
vonlik sharoitida faqat diniy tushuncha sifatida ishlatilib kelin- 
ganligi m a ’lum . O chig‘ini aytganda, ommaviy ateizm qaror topdi 
deb y u ritilg an o ‘sha dav rlarda k ish ilarn i iym onsizlik dardiga 
m ubtalo qilishga alohida e ’tibor berilgan edi. N atijada, iym on- 
ning diniy m azm uni ham , dunyoviy m a’nosi ham unutildi.
«Iymon» arabcha so‘z b o ‘lib, lug‘aviy m a’nosi «ishonch» de- 
makdir. Iym on insonning biror narsa-hodisaga qattiq ishonchi, 
degan m a’noni bildiradi.

---

Iym on odam ning insoniyligi, yuksak e ’tiqodi. O dam larni ana 
shu fazilatlarni gavdalantirishlariga qarab iymonli va iym onsizga 
ajratish m um kin. Iymonli odam e ’tiqodli, o'zining aniq maslagiga 
ega b o ‘lgan, ham iyatlilik, oriyatlilik, sharm -hayolilik, vijdonlilik, 
andishalilik, insoflilik singari fazilatlar sohibidir. Iym onsiz odam
eng xavfli shaxsdir. U biologik jo n z o t, m avjudot xolos, u n d a 
ijtimoiy fazilatlar, axloqiy tam oyillar yetarli b o ‘lmaydi. Iym onsiz 
odam o ‘z m anfaati yo'lida O llohdan ham , el-yurti, ota-o n asid an
ham q o ‘rqmaydi. Bir so ‘z bilan aytganda, iymoni y o ‘q odam da 
na axloq, na odob gavdalanadi. M ing afsuski, hayotim izda iy­
monsiz odam lar uchrab turadi.
Y uqorida qayd etganimizdek, «iymon»ning diniy h am da dun- 
yoviy m azm uni bor. Quyida shu haqda flkr yuritamiz.
Islom din ida iym on h aqida gap borganda, u ning quyidagi 
shartlari tilga olinadi: Birinchidan, Ollohga, oxiratga, farishtalar, 
muqaddas kitoblar (Q ur’oni Karim) ilohiyligiga, payg‘am barning 
haqligiga ish on ish; ik k in ch idan , sahiy va m uruvvatli b o ‘lish; 
uchinchidan, nam ozni to ‘la o'qish; to ‘rtinchidan, zakot berish; 
beshinchidan, ahdu-paym onga, so'ziga sodiq qolish; oltinchidan, 
sab r-to q atli b o 'lish , bardoshli b o ‘lish. A na shunday talab va 
sh a rtla rn i ado etgan k ish in i iy m o n li deb ata sh a d i (q aralsin :