M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

(3.18)
45

---

yoki
= 
(3.19)
4 
4
bu yerda 
dv&D —
manfiy va musbat idishlaming diametri, m. (3.19) 
tenglam adan:
(3.20) tenglam ani (3 .16.a)ga qo'ysak, quyidagiga ega bo'lam iz:
Shunday qilib, difm anom etr idishlaridagi bosim lar ayirmasi 
qalqovichning siljishi bilan xarakterlanadi. Agar m usbat idishning 
hajm i o'zgarm as b o'lib, m anfiy idishning diam etri v a uzunligi 
o'zgartirilsa, bosim lar farqini o 'lch ash chegaralarini o'zgartirish 
m um kin. (3.16) va (3.20) tenglam alam i birgalikda yecham iz:
(3.24) ten g lam ad an
D, h
va 
h2
lam in g berilgan qiym atlarida 
difm anom etr ingichka idishning kerakli diam etri aniqlanadi.
So'nggi vaqtlaigacha qalqovichli difmanometrlarda to'ldiruvchi 
suyuqlik sifatida simob, vazeUn m oyi, shuningdek, transform ator 
moyi ishlatilar edi, am m o hozir sim obning zararligi tufayli uning 
ishlatilishi keskin cheklangan, shuning u ch u n qalqovichli asboblar 
o 'm ig a k o 'p ro q deform atsion asboblar ishlatilm oqda.
(3.20)
\
//
(3.21) ni (3.17) ga qo'yam iz
V 
/
/
\
/
bo'lgani u c h u n u lam i 
К
va 
Kx
orqaU ifodalaymiz: 
Pr P = A P = K ■ Қ ■ h2.
(3.23)
(3.24)
46

---

Q alqovichli difm anom etrlarning turli m aqsadlarga m o 'ljal­
langan turli xillari chiqariladi. Sim ob bilan to'ldirilgan difm ano- 
m etrlar u ch u n bosim o'zgarishini o 'lch a sh chegarasi 6,3 d an 25 
M P a gacha, ortiqcha bosimni o'lchash chegarasi esa 4 dan 40 M P a 
gacha. M oy b ilan to 'ld irilg a n d ifm an o m etrlar u c h u n b o sim
o'zgarishni o'lchash chegarasi 40 P a dan 4 kP a gacha, statik ortiqcha 
b o s im n i o 'lc h a s h c h e g a ra si esa 0 ,25 M P a g a c h a . T e x n ik
difm anom etrlar 1 va 1,5 aniqlik sinfida chiqariladi. Q alqovich yo'li 
bosim ning m aksim al farqida difm an o m etm in g b arch a m odifi- 
katsiyalari u ch u n 30,5 m m ga teng.
Ko'rsatishlami 50 m dan ortiq masofaga uzatish, zarur bo'lganda, 
boshqarish ishlarida, o'matilgan hollarda elektr va pnevmatik o'zgar- 
gichli va m os distansion uzatuvchisi bor difm anometrlar qo'llaniladi.
Sanoatda Д П tipdagi ko'rsatuvchi va o'ziyozar qalqovichli 
difinanometrlar ham da yetti to'p-o'lcham li almashtiriladigan idishlar 
chiqariladi. U lar 25 M Pa gacha statik bosimda 6,3 kPa (630 kgk/sm2) 
dan 0,1 M P a (1 kgk/ sm2) gacha bo'lgan bosimlar farqini o'lchaydi. 
Asboblarning o le h ash xat.nliklari c^egarar.inine dinpnmrri 
+2%
darr~ 
oshmaydi.
Q o 'n g 'iro q li asboblardan k ic h ik b o sim la m i v a b o s im la r 
siyraklanishini (naporom erlar, tyagom erlar) o 'lch a sh d a h am d a 
differm sial m ano m etrlar sifatida foydalaniladi.
Q o'ng'iroqli m anom etr- 
la rd a A