7-laboratoriya ishi. Hisoblagichlar yordamida sarf va miqdorni o‘lchash. Qalqovichli sath o‘lchagichlarning ishlash prinspi va asosiy detal elementlarini

---

7-laboratoriya ishi. 
Hisoblagichlar yordamida sarf va miqdorni o‘lchash. 
Qalqovichli sath o‘lchagichlarning ishlash prinspi va asosiy detal elementlarini 
o’rganish 
Bu asboblar bilan idishdagi suyuqlik sathi o‘lchanadi. Asbobning sezgir 
elementi — qalqovich suyuqlik sirtida qalqib turadi (1-rasm) va suyuqlik sathi 
baland-ligidagi o‘rni unga ta’sir qiladigan kuchlar muvozanatiga bog‘liq bo‘ladi. 
Arximed qonuniga muvofiq, qalqovich og‘irligi 
uning suyuqlikka botgan hajmidagi suyuqlik 
og‘irligiga teng bo‘ladi. Undan tashqari, qalqovichni 
o‘rab olgan suyuqlik ustidagi muhit havo bo‘lmay, 
zichligi 

 
0
ga teng bo‘lgan modda bo‘lsa, unda 
qalqovich hajmidagi bu modda og‘irligi ham 
qalqovichni pastga bosadi, uning suyuqlikka 
1– расм. Қалқович 
силжишининг 
схемаси 
 
quyidagicha hisoblash mumkin: 
botishini oshiradi. Bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan, 
qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch 
F
ni 
F 
( 
x
) 


 
0

g 

V 
x 

(

 


 
0
)
g 

S 
( 
x
)
dx 
0 
(1
bu yerda,

0
— suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘irlik kuchi tezlanishi; V — 
qalqovichning hajmi; 

— qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; x — qalqovich 
botgan qismning balandligi; S — qalqovichning ko‘ndalang kesim yuzi. 
Agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi 
S
balandligi 
h
bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lsa, 
F 

S

 
0 

g 

(

 


0 
)
g 

S 

x
 
(2) 
Suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo bo‘lsa. 
