M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

l gradus
=-——, 
(2.2)
П
n
— 
t ", t '
ta y an ch n u q ta lar orasidagi te m p eratu ra oralig 'i 
bo'linadigan b u tu n son.
T em peratura shkalasining tenglamasi:
t = r + ^ . ( r - r ) ,
(2.3)
v —V
b u yerda 
1'
va Г — m oddaning tayanch nuqtalari (760 m m sim. ust. 
bosim ida va og'irlik kuchining 
980,665sm/s2
tezlanishida m uzning 
erish va suvning qaynash tem peraturalari); v ' va v " — 
t"
te m p eratu ra lard ag i m o d d a n in g (suy u q lik n in g ) h ajm i; v — 
t
tem peraturali m o d danin g (suyuqlikning) hajmi.
Tabiatda hajmiy kengayishi va temperaturasi chiziqli bog'langan 
suyuqliklar bo 'lm ayd i. Shuning u ch u n te m p eratu ralam in g k o fr= 
satishi te rm o m etrg a solinadigan m o d d a n in g (sim ob, spirt va 
boshqalar) tabiatiga bog'liq. F an va texnikaning rivojlanishi bilan 
term ometrga solinadigan yagona m oddaning bironta hususiyati bilan 
h am bog'lanm agan te m p eratu ra shkalasini K elvin te rm o d in a-
29

---

mikaning ikkinchi qonuni asosida tuzishni taklif qildi. Term odinam ik 
tem peraturalar shkalasining tenglam asi:
г = о Й
Г 10<*
( X 4 )
b u yerda 
Ql00
va 
Q0 —
suvning qay n ash i v a m u z n in g erish 
tem peraturalariga m os issiqlik m iqdorlari; 
Q — T
tem peraturaga 
m os issiqlik m iqdori.
0 ‘lchov va vaznlar b o 'yicha 1960- yil o'tkazilgan X I xalqaro 
konferensiya qarorlarida, Г О С Т 8550-60 da ikki tem p eratu ra 
shkalasi: Kelvin gradusi 
(K)
o 'lch o v biriigi bilan o'lchan ad ig an
term o d in am ik shkala va Selsiy gradusi (°C) o 'lchov biriigi bilan 
o'lch an ad ig an halqaro am aliy shkalalam ing qo'llanishi k o 'zd a 
tutilgan. Kelvin term odinam ik shkalasidagi pastki nuqta — absolut 
nol nuqta 
(K)
bo'lib, yagona eksperimental asosiy nuqta esa suvning 
uchlik nuqtasidir. Bu nuqtaning son qiym ati 273,15 K. Suvning 
m uz, suyuq, gaz fazalaridagi m uvozanat nuqtasi b o 'lg an uchlik 
n u q ta s i m u z e r is h n u q ta s id a n 0 ,0 1