M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

К
y u q o r ir o q tu r a d i. 
T erm odinam ik tem peratu ra 
T
harfi bilan, son qiym atlari esa К
bilan ifodalanadi.
Amaliy o'lchashlarda ishlatiladigan xalqaro amaliy tem peratura 
shkalasi term od in am ik shkala k o'rin ish id a ishlangan. Bu shkala 
kimyoviy to za m oddalam m g bir qadar oson tiklanadigan o'zgarm as 
qaynash va erish nuqtalari asosida tuzilgan. U larning sonli qiymati 
gazli te rm o m e trla r orqali an iq lan g an b o 'lib , xalq aro am aliy
tem peratu ra shkalasi o 'lcho v va vaznlar b o 'y ich a o'tkazilgan XI 
um um iy konfirensiyada qabul qilingan.
Xalqaro am aliy shkala bo'yicha o'lchangan tem peratura / harfi 
bilan, sonli qiym atlari esa °C belgisi bilan ifodalanadi. A bsolut 
term odinam ik shkala bo'yicha ifodalangan tem peratura bilan shu 
temperaturaning xalqaro shkala bo'yicha ifodasi orasidagi m unosabat 
quyidagi tenglam a orqali aniqlanadi:
T = l +
 273,15; 
(2.5)
30

---

bu y erd a 
T —
absolut te rm o d in a m ik slikaladagi ЛГ te m p e ra tu ra ; 
t —
xalqaro am aliy shkaladagi °C tem peratura.
Angliya va AQSH da 1715- yilda joriy qilingan Farengeyt shkalasi 
(
°F)
q o'llanadi. Bu shkalada ikki nuqta: m uzning erish nuqtasi 
(32
°F)
 
va suvning qaynash nuqtasiga (212
°F)
 
asoslannilgan. Xalqaro 
am aliy shkala, absolut term odinam ik shkala va F arengeyt shkalasi 
b o 'y ic h a hisoblangan te m p eratu rala r m u n osabati q u y idagicha 
aniqlanadi:
t ° C = V K —
 273,15 = 0,556 
( n ° F -
 32), 
(2.6)
bu y erda 
n —
Farengeyt shkalasi b o 'y ich a graduslar soni.
H ozir 1968- yilda qabul qilingan va 1971- yil 1- yanvardan m aj­
buriy joriy etilgan xalqaro amaliy tem peratura shkalasi 
(МПТШ-68)
qo'llaniladi. U absolut term o d in am ik tem p eratu ra shkalasining 
am alda qo'llanilishidan iborat. Bu shkala shunday tanlanganki, u 
bo'yicha o'lchangan tem peratura term odinam ik temperaturaga yaqin 
bolladi- va- ulai^ orasidagi a y irm a za m o n aviy о ‘lchash an iq ligi 
chegaralarida bo'ladi. 
МПТШ-68
o'zgarm as aniq tik lanadigan 
tu rg'unlik tem peraturalari sistemasiga asoslangan bo'ladi. U lam ing 
son qiym atlari berilgan b o 'lad i. М П Т Ш -6 8 ning eng m u h im
o'zgarm as nuqtalari (tem peraturalari) 2.1-jadvalda berilgan,
Sobiq SSSR d a