If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

Тозапангаи газ 
Чангпи Тозапанган
8.10- раем.
А й л а н у в ч а н т ешик ли б а р а б а н л и рот ацион чанг тутгич;
а
— и ш с х е м а с и ; б — б а р а б а н б и л а н в е н т и л я т о р б и т т а у к д а ж о й л а ш г а н ;
в
— у ю р м а н и к а м а й т и р а д и г а н
п а н ж а р а ; / — к о б и к; 2 — ч а н г йигги ч;
3
— б а р а б а н ;
4
— в е н т и л я т о р г и л д и р а г и ;
5
— у м у м и й в а л ;
6
— 
у ю р м а н и к а м а й т и р а д и г а н п а н ж а р а .
8
.
10
- р ае м д а а й л ан ув чан тешикли б а р а б а н л и ротацион чанг 
тутгичлар курс атилга н. Бунда й к у р и лм а н ин г и шл а ш схемаси
8.10- раем, 
а
да изохланган. То з ал ани ши лозим булган г аз юзаси 
п ерфора ц и я ки л ин г ан айл анув чан б а р а б а н орк,али утади, чанг 
, з а р р а ч а л а р и эса м а р к а з д а н кочма куч т а ъ с и р и д а б а р а б а н н и н г
ташк а р ис и да к,олади. 
8
.
10
- раем, 
б
д а к урс а т илг ан чанг тутгичнинг 
асосий иш к и с м л а р и г а ичи буш ва юзаси п е р фо р ац ия ки л ин г ан
а й л ан ув чан б а р а б а н (3) ва вентилятор (4) киради. Б а р а б а н ва 
вентиляторнинг ги лд и раги умумий вал (5) га урнатил га н. Вал
электр д ви г ате л ь ё р д а м и д а х а р а к а т г а келади. Б а р а б а н (3) нинг 
ичида айл анув чи г ил д ир а к (4) ё р д а м и д а газни к у р и л м а д а н
ч ик ари б юбориш учун етарли булган в акуум х,осил булади. Ч а н г
м а р к а з д а н кочма куч таъ си ри д а б а р а б а н н ин г п е р фо ра ц ия килин- 
ган юзасидан а ж р а л а д и ва кобикнинг пастк и ки смид аги чанг 
йиггич (
2
) да тупланади.
Чангли газ
}
200

---

8
.
10
- 
раем,
в
да 
к у р с ат ил г ан к у р и л м а д а хавонинг чанг 
й иг ил ад иг ан ки смид аг и к е р а к с и з у юрма х а р а к а т л а р и н и сусайти- 
риш учун махсус п а н ж а р а л а р (
6
) урнатилган.
Р от ац ион чанг т утги чл ар к а то ри г а махсус турбина билан 
т а ъ м и н л а н г а н турб оц и кл он ла р ва т ур бок омп ре с со рл а р киради. 
Турбина м а р к а з д а н кочма куч майдонини хосил к и л ад и ва уни 
куч ай ти рад и. Н а т и ж а д а г а з л а р н и ч ан гд ан т о з а л а ш д а р а ж а с и
купаяди.
8. 6-§. Г А З Ю В У В Ч И К . У Р И Л М А Л А Р
Г аз л ар н и ювиш йули б ил ан чангдан т о з а л а ш усулндан 
ф о й да л а н и л г а н д а чангли оким томчн ёкн пленка х ол а т и д а г и 
с уюк ли к б ил а н контактда булади. Гидрофилл хоссали чанг 
с уюк ли к юзас иг а ёпишиб, у б ил а н бирга к у р и л м а д а н т а ш к а р и г а
ч ик а ри ла ди . Ч а н г ювишнинг ка мчи л и г и — и фл ос л ан г ан окинди 
с у ю к ли к л а р н и н г хосил булишидир. Б ун да й окинди с у в л а р тоза- 
л а ш н и т а л а б килади. Газ ювиш усули ё р д ам ид а ж у д а кичик 
з а р р а ч а л а р (
0,1
мкм г ач а) ни тутиб колиш имконияти м а в ж у д ва 
ж у д а юкори (99 % г ач а ) т о з а л а ш д а р а ж а с и г а э ришиш мумкин. 
Г аз ювувчи к у р и л м а л а р н и чанг тут и ши да н т а ш к а р и бир в актнинг 
узида куй и да г и в а з и ф а л а р н и х а л килиш м а к с а д и д а и шл ат иш 
мумкин: г а з л а р н и совитиш ёки н а мл а ш ; чанг б илан б ир г а ли кд а 
томчи ва т у ма н л а р н и тутиб колиш; газ к у ш им ч а л а р и н и аб- 
сорб л аш.
Газювувчи к у р и л м а л а р ка мчиликлардан-холи эмас: а) к ури л ма 
ва т ру бо п р ов од ла р ю з а л а р и г а ч ан г з а р р а ч а л а р и н и н г ёпишиб 
колиши; б) су юк ли к ( од ат д а сув) нинг с а рф и анча катта;
в) г аз л а рн и , айникса агрессив г аз л ар н и, т оз а л а ш учун к у р и л м а ва 
т р уб опро в од л а рн и корр оз ия д ан химоя килиш т а л а б килинади;
г) п аст т е м п е р а т у р а д а (0° С д а н к а м) и шл ати ш мумкин эмас, 
чунки сув м у з л а б колади; д) к а т т а тезл и к б ил ан и шл ай д и г ан
к у р и л м а л а р учун ку шим ча томчи ушлаг ични у рн ати ш т а л а б
килинади.
Газювувчи к у р и л м а л а р к уй и да г ич а с и н ф л а р г а булинади:
1
) ф а з а л а р контакт юзасининг ту рига кура; с уюкликни сочиб 
берувчи, к у з г о л м а с ва куз г ол ув ча н н ас а дк а л и , т а р е л к а л и (барбо- 
т а ж л и ва купикли) п ла н к а ли (сув пленкали циклонлар ва уюрма ли 
чанг 
у шл аг ич ла р) ;
2
) 
иш 
принципиг а 
кура: 
гравитацион,
м а р к а з д а н кочма, зарба- инерцион, окимчали ва механик газювучи 
к у р и л м а л а р ; 3) энергия с а р ф и г а кура уч гурухга булинади: паст 
босимли ч анг у ш л а г и ч л а р — г ид р а в л и к к а рш и ли г и 1500 П а гача 
(суюкликни сочиб берувчи, т а р е л к а л и , м а р к а з д а н кочма ва 
хоказо), урта босимли чанг у ш л а г и ч л а р — к а рш и ли г и 1500 дан 
3000 П а гача ( н а с ад к ал и , механик, з ар б а - ин е рц и он ва хоказо), 
юкори босимли к у р и л м а л а р (Вентури трубаси, д е з и н т е г р ат ор л ар
ва хоказо).
Газюв ув чи к у р и л м а л а р д а ме ханик ( м а р к а з д а н кочма, ультра- 
товушли), п не вмати к ( с уюк л ик ни н г сочилиши газ ё р д а м и д а
201

---

а мал г а оширилади) ва электр форсунка лар ишлатилади (форсун­
ка — суюкликларни пуркаб берувчи а с б о б ) . Механик форсункалар 
энг куп т а р к а л г а н булиб, тузилиши содда, нархи арзон, ишлатиш 
кулай. 1 т суюкликни улчами 0,001 дан 3,5 мм гача булган 
томчилар холатида сочиш учун 2 - ь 2 0 кВт энергия сарф булади.
Суюк, ликни сочиб б е р а д и г а н г а з ю в у в ч и к у р и л м а л а р .
Ьунда й 
к у р и л м а л а р ( с кр у б б е р л а р ) ичи буш коб и вд ан иборат булиб, 
уларнинг пастки кисмига чангли газ бери ла ди , юкориги кисмида 
ф ор с у н ка ла р ё р д а м и д а сув сочиб берилади. Газ юкоридан пастга 
й уна лга н сув т о мч и ла риг а нис ба тан к а р а м а - к а р ш и х а р а к а т
кил ад и (
8
.
11
- раем). Томчиларнинг т о з а л а н г а н газ билан чикиб 
кетмаслиги учун ул арн и нг улчами анча ка тта булиши керак.
Фор с у н ка ла р 0,3-4-0,4 мПа босим б илан ишлайди. Агар газнинг