O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik instituti «energo mexanika» fakulteti

Old tomondan ko‘rinish chizmalari. 
Bu chizmada o„lchov asboblari va mnemosxema keltirilib, ularning gabarit 
o„lchamlari qo„yib ko„rsatiladi. Vertikal bo„yicha o„lchamlar panelning pastki 
chegarasidan boshlab qo„yiladi va gorizontal yo„nalishdagi o„lchamlar panelning 
simmetriya o„qidan yoki panel chetidan boshlab qo„yiladi. 
O„lchov asboblari pozitsiya belgilarining pastida o„rnatish chizmalarining 
(montaj chizmalari) nomeri ko„rsatiladi.
Agar ulovchi simlar shchitga tepadan kiritiladigan bo„lsa, unda bu chizmaga 
shchit tomining ko„rinishi qo„shiladi. 
Shchit xonasiga joylashtirilgan shchitlarning umumiy ko„rinishida o„lchov 
asboblari ko„rsatilmaydi. 
Agar shchitlarning joylashtirilishining umumiy ko„rinishi murakkab bo„lsa, 
unda uni yoyib ko„rsatilishi mumkin. 

---

Tablo va ramkalardagi yozuvlar jadvali 
Jadval “Tablo va ramkalardagi yozuvlar” deb nomlanadi. Xar bir yozuvga 
raqam qo„yilib tablo yoki ramka konturi ichiga qo„yiladi (chapdan o„ngga, tepadan 
pastga) jadvalda avval tablo yoki ramkaning nomi va tipi ko„rsatiladi. Yozuvlar 
qisqa va aniq bo„lishi kerak. 
Jadval 1. Tablodagi va ramkadagi yozuvlar 
Yozuv 
raqami 
Yozuv
Soni
Tablo TSB 
1 
Havo bosimi normadan past 
1 
2 
Vakuum normadan past
1 
3 
Satx normadan yuqori 
2 
4 
Zichlik qiymati kichik 
1 
5 
Satx normadan past 
2 
Ramka 66/26 mm 
1 
Apparatdagi eritma satxi
1 
2 
Apparatdagi vakuum
1 
3 
Eritma zichligi 
1 
4 
Kollektordagi 
havo 
bosimini 
nazorat qilish 0,14 Mpa
1 
5 
13 v o„lchov asbobiga 
1 
6 
14 d signalizatorga 
1 
Ichki tomondan ko‘rinishi chizmasi. 
Bu chizma “ichki tomondan ko„rinish” deb nomlanib, hamma panellar ochib 
ko„rsatiladi va ularda hamma o„lchov asboblari, avtomatlashtirish vositalari va 
boshqa elementlar ko„rsatiladi (rasm...). 
Elektr ulash simlari uzluksiz, trubali impulsli ulanishlar shtrix va o„lchash 
zanjirlari chiziqlari shtrix punktir chiziqlar bilan ko„rsatiladi. 
Xamma o„lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalari uchun pozitsion 
belgilanishlari ko„rsatilib, bunda: 
-o„lchov asboblari pozitsiyalari spetsifikatsiya bo„yicha, 
-elektr va pnevmo-apparatura pozitsiyalari prinsipial chizmalar bo„yicha 
-qisqichlar bloklari belgilanishida XT va tartib raqami ko„rsatiladi, 
-pnevmatik manba belgilanishida P va tartib raqami ko„rsatiladi. 

---

Simlarning ichki ulanish chizmalari grafik usuli, adresli yoki tablitsa 
usullaridan biri ko„rinishida bajarilishi mumkin. 
Grafik usuli: 
Chizmada avtomatlashtirish elementlarini 
ulanishi uzluksiz yoki uzlukli chiziqlar ko„rinishida 
aloxida va o„ramlarda ko„rsatiladi. 
Ulanishlar o„lchov asboblariga ulangan 
joylari prinsipial sxemalar yoki tashqi ulanish 
chizmalari asosida markirovkalanadi.
Masalan, prinsipial sxemada KV1 o„lchov 
asbobining 2 - kontakti KV3 asbobining 3-kontakti 
bilan 
ulangan 
va 
u 
78-nomer 
bilan 
markirovkalangan. 
Adres usuli: 
Bu usulda ulanish uzlukli yoki uzluksiz chiziqlar ko„rinishida ko„rsatiladi. 
YA‟ni simning bir uchi avtomatlashtirish elementlarining chiqish klemmasiga 
ulansa, ikkinchi uchi markirovkalanadi va qayerga ulanish manzili ko„rsatiladi. 
Misolda ko„rsatilishicha KV1 asbobning 2-klemmasi KV3 asbobning 9-
klemmasiga ulanadi va 78 raqami bilan markirovkalanadi.