Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

Ishning borishi 
1.Suvli so‘rim tayyorlash uchun 10 – 50g yangi tuproqdan olinadi. 
Hosil bo‘lakchalar qo‘l bilan maydalab yuboriladi va tuproq namligiga 
ko‘ra tortib olinadi (jadvalga qaralsin). 
 
1-jadval. Tuproqning namligiga ko‘ra namuna olish 
Taxminiy namlik 
miqdori, % 
Namuna og‘irligi, g 
Quyish kerak bo‘lgan 
suv miqdori, ml 
0 
25 
125 
2 
25,6 
125 
4 
26,3 
125 
6 
26,8 
125 
8 
27,6 
125 
10 
28,4 
125 
12 
29,2 
125 
14 
30,0 
125 
16 
30,9 
125 
18 
31,8 
125 
20 
32,8 
125 
22 
33,9 
125 
24 
35,0 
125 
Tortib olingan tuproq 500 ml konussimon kolbaga solinib, 5 minut 
davomida chayqatib turiladi. 
2. Kolbadagi aralashma burmali filtr orqali filtrlanadi. Agar so‘rim 
rangli bo‘lsa, uni, albatta, rangsizlantirish lozim. Buning uchun, so‘rimdan 
50 ml olinadi va ustiga 2ml 7% li achchiqtosh qo‘shiladi va 20 % ammiak 
eritmasidan quyqa hosil bo‘lguncha tomizib turiladi. Quyqali eritmani 100 
ml li o‘lchov kolbasiga o‘tkaziladi va distillangan suv bilan belgisigacha 
yetkazilib, filtrlanadi.

---

134 
3. So‘rimdan 10-40 ml olib, chinni piyolachada, suv hammomida 
bug‘latiladi. 
4. Quruq qoldiqli chinni piyolachaga aniq 1ml disulfofenol 
eritmasidan solinib, shisha tayoqcha bilan yaxshilab aralashtiriladi. 
5. 10-15 minutdan so‘ng piyolachaga 15 ml distillangan suv quyilib 
ichidagi massa yaxshilab aralashtiriladi. 
6. Piyolachadagi eritma lakmus qog‘ozi orqali 10% li natriy ishqori 
bilan o‘zgarmas sariq ranggacha neytrallanadi. Agar kaliy ishqori bilan 
neytrallansa, unda ishqoriy muhit hosil bo‘lishi kerak (lakmus qog‘oz 
ko‘karadi). 
7. Eritma chinni piyolachadan distillangan suv bilan 50 yoki 100 ml li 
o‘lchov kolbasiga yuvib tushiriladi va belgisigacha yetkaziladi hamda 
darhol kolorimetrlash lozim. Ammoniy azot uchun tuzilgan grafikdan FEK 
ko‘rsatkichlariga mos keluvchi sonlarni olib, quyidagi formula bo‘yicha 
hisoblanadi:
k = mg\ 1kg quruq tuproq uchun 
a – grafik bo‘yicha topilgan ko‘rsatkich, mg; 
E – so‘rimning umumiy miqdori, ml; 
v – aniqlash uchun olingan so‘rim, ml; 
s – tuproq og‘irligi, g; 
1000 – 1 kg tuproq uchun hisoblash koeffitsiyenti. 
K – quruq tuproq uchun olingan koeffitsiyent. 
Xlor ioni ko‘p miqdorda mavjud bo‘lgan ayrim holatlarda so‘rim 
bug‘latilgan vaqtda, azot kislotaning ma’lum bir qism yo‘qoladi: 
4HNO
3
+ 8
НС
l =2NO
2
С
l + 2NO
С
l + 2
С
l
2 
+ 6
Н
2
О
Buning uchun so‘rimni bug‘latishdan oldin xlor ionini kumush nitrat 
bilan cho‘ktirib olish kerak. 10 ml so‘rimga 0,5 ml 10% li o‘rtacha kaliy 
xromat eritmasidan ko‘shilib, kumush nitrat bilan titrlanadi.(pushti rang 
hosil bo‘lishi kerak).