№5. Tug'ma pastki ichak tutilishi. Girshprung kasalligi

 
 
16.7-rasm. 
Dyumel operatsiyasi. 
Uchinchi, Girshprung kasalligini radikal jarrohlik bilan davolashning keng 
tarqalgan metodi – Soave tomonidan birinchi marta ta’riflangan va keyin Bole 
tomonidan modifikatsiyalangan endorektal pastga tushirish operatsiyasi (16.8-
rasm).
 
 
16.8-rasm.
 Soave operatsiyasi. 
Bu muolajaning o‘ziga xosligi – to‘g‘ri ichakning anal teshigi ustida 1 sm dan 
kichik darajagacha intramural submukoz ajralishi. Rektal shilliqning olib 
tashlanishidan so‘ng normal ichak chot orasiga tushiriladi. Soave ta’rifiga ko‘ra, 
keragidan ortiq chiqarilgan ichak anal teshigi orqali 2–3 hafta invaginirlangan 
bo‘lib qoladi. Bu vaqt davomida spontan ravishda auto-anastomoz «yaratiladi». 

---

Ortiqcha 
chiqarilgan 
ichakning 
kechiktirilgan 
amputatsiyasi 
anastomoz 
yotqizilmasdan amalga oshirilishi kerak. Bu metod anastomoz qodirmasligidan 
qochish imkonini beradi, lekin funksional stenoz va enterokolitning erta 
rivojlanishi bilan birga kelishi mumkin, bu muolajaning estetik nuqtayi nazardan 
salbiy tomonini gapirmagan holda, ba’zan jiddiy muammoni o‘zida namoyon etadi. 
Bole tomonidan ushbu operatsiyaga anal teshikdan 1 sm ga birlamchi anastomoz 
qo‘shilishi bilan bu muolajani keyinchalik nafaqat Girshprung kasalligida, balki 
yazvali kolit, shuningdek, oilaviy yoki ko‘p polipozda qo‘llanilgan mashhurlikka 
ko‘tardi.
Endorektal tushish operatsiyasi yaxshi natijalar beradi. Qodir emaslik 
chastotasi baland emas va Boley modifikatsiyasidan foydalanilganda 6 %ni tashkil 
etadi. Birlamchi anastomoz qo‘yiladigan bemorlar orasida stenoz 9 % 
kuzatuvlarda, enterokolit esa – bor yo‘g‘i 2 %da hosil bo‘ladi.
Soevo operatsiyalari natijalarining sezilarli yaxshilanishi maqsadi seroz-
mushak futlyarning ichki sfinkter darajasigacha ajratishdan iborat bo‘lgan A. I. 
Lenyushkin modifikatsiyasida kuzatilgan, tushirilgan ichakni eviginatsiya yo‘li 
bilan kichik qismni erkin osilgan holda, qoldirib rezetsiyalashadi (5-6 sm). 
Ichakning ortiqcha qismini 15-16 kundan so‘ng ikkinchi bosqich bilan kesishadi va 
tushgan va to‘g‘ri ichak shilliq qobiqchalari orasida anastomoz yotqizishadi.
Girshprung kasalligida letallik asosan, qoidaga ko‘ra, kasallikning kech 
diagnostikasida rivojlanadigan enterokolit bilan shartlangan bo‘ladi. Operatsiyadan 
keyingi letallikka keladigan bo‘lsak, unda Svenson metodidan foydalanilganda u 
Dyumel 
modifikatsiyalangan 
operatsiyasi 
yoki 
Soave 
metodlarining 
qo‘llanilishidan ko‘ra yuqoriroq. Operatsiyadan keyingi enterokolit chastotasi 
boshqa metodlardagidan ko‘ra ancha yuqori, letallik xavfi Svenson operatsiyalari 
mashhurligi tushishi va, askincha, endorektal tushirish operatsiya tarafdorlari soni 
oshishi sababi hisoblanadi. Qo‘llaniladigan metodikadan qat’iy nazar umumit 
tendensiyalar haqida gapiradigan bo‘lsak, unda so‘ngi ikki o‘n yillik davomida 
Girshprung kasalligini davolash natijalari ancha yaxshilandi, bu har qanday 
operatsiyalardan oldin va keyin bolalarning tirik qolishining umumiy yaxshilanishi 

---

va ayniqsa anastomozning qodirmasligi va sepsis kabi keskinlashuvlarning 
muvaffaqqiyatli davolanishi bilan bog‘liq.
Ko‘pgina yillar davomida qanday yoshida va bolaning tana og‘irligi qanday 
bo‘lganida radikal muolajani amalga oshirish maqsadga muvofiqligi haqida masala 
muhokamasi davom etmoqda. Va garchi, bir tomondan, yangi tug‘ilganlarda bir 
momently radikal operatsiyalarning ajoyib natijalari haqida xabarlar bo‘lsada, 
biroq, boshqa tomondan, statistika ma’lumotlariga ko‘ra, 4 oy yoshgacha bo‘lgan 
muolajalarda bari-bir keskinlashuvlarning eng ko‘p soni va ancha yuqori letallik 
kuzatilmoqda. Shuning uchun ko‘pgina bolalar jarrohlari davolashning birinchi 
bosqichida kolostomiya bilan cheklangan holda radikal operatsiyani 6 – 12 oy 
yoshgacha kechiktirishmoqda.