3 – Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Kasblarning tiplari, turkumlari, bo‘limlari, guruhlari

2.
 
O‘zgartiruvchi kasblar (P). 
Juda ko‘p kasblar mehnat 
predmetlarini o‘zgartirish bilan bog‘liq bo‘ladi. 

---

Odamning o‘zgartiruvchi faoliyati faqat buyumlargagina qaratilib qolmay, shu bilan 
birga energiya turlariga, informatsiyalarga, jarayonlarga, ijtimoiy hayotning 
tuzilishiga qaratilgan bo‘lishi ham mumkin. Mana, bunga faqat birgina misol 
keltiramiz. Etakchi o‘quvchilarni uyushtirdi va ular ko‘chat o‘tqazishda aktiv ishtirok 
etdilar. Mana shu misolda faqat landshaftning o‘zgarganligi to‘g‘risida gapirish 
kifoya qilmaydi. Bu erda eng muhimi bolalarning mehnatga, bir-birlariga bo‘lgan 
munosabatlari o‘zgaradi va hokazo. 
Goho o‘zgarish mehnat predmetiga bevosita ta’sir ko‘rsatish jarayonida, aytaylik, 
chilangarning ishida, chizmachi, kartograf yoki toshga o‘yib gul soluvchi ustaning 
ishida sodir bo‘lishi mumkin. 
O‘zgartiruvchi kasblar turkumiga oid misollarni ilgari ko‘rib chiqilgan kasblarning 
besh tipidan istagan bittasida ko‘plab topish mumkin. O‘zgartiruvchi kasblar 
xodimdan muayyan fazilatlarga ega bo‘lishni talab qiladi. Shunchaki talab qilibgina 
qolmay, shu bilan birga o‘sha fazilatlarni faol ravishda rivojlantiradi ham. 
Mazkur turkumga oid kasblarning yana bir o‘ziga xos xususiyatini ta’kidlab o‘tish 
kerak. Mehnat predmetini amaliy ravishda o‘zgartirish xodimdan aqliy faoliyat 
ko‘rsatishni talab qiladi. Mehnatning aqliy (intellektual) tomoni ko‘pincha 
tashqaridan kuzatganda ko‘zga ko‘rinmaydi. Shuning uchun ham ba’zi bir ishlarning 
(ularni yuzaki kuzatganda) intellektual nagruzkasi yo‘qday bo‘lib tuyuladi. Kasb 
tanlayotgan vaqtda va keyinchalik o‘sha kasbni puxta egallab olinayotgan vaqtda 
mehnatning ana shu ko‘zga ko‘rinmaydigan, yashirin tomonini ko‘ra bilishni 
o‘rganish muhim ahamiyatga egadir.
Oziq-ovqat mahsulotlari sotuvchisi. Ish kuni mobaynida sotuvchi bo‘limdagi mollarni 
tekshirib turadi, ularni sotuvchilar uchun qulay bo‘lgan joylarga olib qo‘yadi, xarid 
qilingan mollarga to‘g‘ri haq to‘lanayotganini tekshiradi va boshka shu singari 
ishlarni bajaradi. 
Bolalar bog‘chasining tarbiyachisi. Bolalarning o‘yinlariga, mehnatiga, o‘z- o‘ziga 
xizmat ko‘rsatishiga rahbarlik kiladi, bolalarda elementar matematik tasavvurlarni 
rivojlantirish, nutq o‘stirish, rasm chizish, haykalchalar yasash, muzika bo‘yicha 
mashg‘ulotlar o‘tkazadi; odamlar jamiyatda o‘zlarini qanday tutishlari to‘g‘risidagi 
qoidalar, axloq-odob normalari bilan bolalarni tanishtiradi, oilada bola tarbiyasi 
masalalari bo‘yicha ota-onalar huzurida nutk so‘zlaydi.