Одил судлов /2019 Судьянинг онгида адолат, тилида ҳақиқат, дилида поклик бўлиши шарт

Р. САИДОВ, 
Ўзбекистон Республикаси 
Олий Мажлиси Сенатининг
Ёшлар, маданият ва спорт 
масалалари қўмитаси 
раисининг ўринбосари
ИСЛОҲОТЛАР ЙЎЛИДА

---

ОДИЛ СУДЛОВ
1/2019
27
Хусусан, 2012 йил 2 август куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Суд 
тизими ходимларини ижтимоий муҳофаза қилишни тубдан яхшилаш чора-тадбирлари 
тўғрисида»ги ПФ–4459-сонли Фармони қабул қилиниб, суд тизими ходимларининг 
иш ҳақлари сезиларли даражада оширилди, уларнинг ижтимоий муҳофазаси кучай-
тирилди.
2016 йил 21 октябрь куни ислоҳотларнинг мантиқий давоми сифатида «Суд-ҳуқуқ 
тизимини янада ислоҳ қилиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли 
ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида» Фармон 
қабул қилинди ва одил судловга эришиш даражасини ошириш мақсадида судьялик 
лавозимига биринчи маротаба беш йил муддатга ва кейин ўн йил муддатга, шундан 
сўнг муддатсиз даврга тайинлаш (сайлаш)ни назарда тутувчи норма белгиланди.
Шу Фармон билан қамоқ жазоси тугатилиб, озодликдан маҳрум қилиш билан 
боғлиқ бўлмаган муқобил жазо турлари жорий қилинди. Жумладан, жазо тизимига 
мажбурий жамоат ишлари жазоси киритилди. Ушбу жазо ўн олти ёшга тўлмаган 
шахсларга, ҳомиладор аёлларга, уч ёшга тўлмаган болалари бор аёлларга, бирин-
чи ва иккинчи гуруҳ ногиронларига, ҳарбий хизматчиларга, чет эл фуқароларига 
ва Ўзбекистон Республикасида доимий яшамайдиган шахсларга нисбатан 
қўлланилмаслиги белгиланди.
Жиноятни содир этишда гумон қилинган шахсларни суд рухсатисиз ушлаб туриш 
муддати 72 соатдан 48 соатга қисқартирилди. Бу эса, ўз навбатида, шахс ни ушлаб 
туриш учун етарли асослар бўлмаган тақдирда унинг эркинлигини чек лашнинг муд-
датини қисқартирди.
Дастлабки терговнинг асоссиз чўзилиб кетиб, бу даврда суд ҳукми билан айби ёки 
айбсизлиги исбот этилмаган шахснинг йиллар давомида суд муҳокамасисиз озодлиги 
чекланишига барҳам бериш мақсадида қамоққа олиш ва уй қамоғи тарзидаги эҳтиёт 
чораларини қўллашнинг, шунингдек дастлабки терговнинг энг кўп муддати 1 йилдан 
7 ойга қисқартирилди.
Одил судлов халқаро стандартларининг таркибий қисми бўлган «Хабеас кор-
пус» институти билан боғлиқ миллий қонунчилигимиз нормаларини янада такомил-
лаштириш мақсадида почта-телеграф жўнатмаларини хатлаб қўйиш ва эксгумация 
қилиш учун санкция бериш ҳуқуқи судларга ўтказилди, судларга қамоққа олиш ёки 
уй қамоғи тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш рад этилганда муқобил эҳтиёт чорала-