O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi

NAZORAT  UCHUN  SAVOLLAR 

1. 

Tashqi tabiiy xavfli  jarayonlar qanday turlarga bo’linadi? 

2.  Nurash deb nimaga aytiladi? 

3.  Nurashning qanday turlarini bilasiz? 

4. 

Fizik nurash  qanday sodir bo’ladi? 

5. 

Tog’ jinslarining parchalanishida issiqlikdan kengayish koeffitsienti 

qanday ahamiyatga   ega? 

6. 

Kimyoviy nurash qanday sodir bo’ladi? 

7.  Gidratatsiya,  degidratatsiya,  erish    va  gidroliz  jarayonlariga 

tushuncha bering? 

8. 

Organik nurash qanday paydo bo’ladi? 

9. 

Nurash qanday sharoitlar bilan bog’liq? 

10.  Elyuvial yotqiziqlar deb nimaga aytiladi? 

11. 

Nurash qobig’i deb nimaga aytiladi? 

12.  SHamolning geologik faoliyatini qaerlarda kuzatish mumkin? 

13.  Deflyatsiya deb nimaga aytiladi? 

14. 

Deflyatsiya jarayoni qanday hodisalarga sabab bo’ladi? 

15. 

Korraziya jarayoni qanday sodir bo’ladi? 

16.  Ko

rraziya jarayonining jadalligi nima bilan bog’liq? 

17. 

Barxan va dyunalar qanday hosil  bo’ladi? 

18.  Eol yotqiziqlari deb nimaga aytiladi? 

19.  Yer  yuzasidagi  oqar  suvlarning  geologik  faoliyati  qanday  turlarga 

bo’linadi? 

so’ngra esa turli shakldagi intruziyalarni hosil qiladi. 

Paleozoy erasi uchun geosinklinal viloyatlar egallagan maydonlar 

qisqarib, ularning o’rniga qattiq barqaror harakatlanuvchi tog’ massivlari 

hosil 

bo’lish  tendentsiyasi  xarakterlidir.  Quruqlikning  ko’tarilayotgan 

qismlari  bu  harakatga  qo’shni  platformaning  qismlarini  jalb  qiladi. 

Shuning  uchun  geosinklinal  viloyatlarning  ko’tarilishi  bilan 

platformalarda 

dengiz 

chekinishi 

kuzatiladi. 

Mezazoy 

erasida 

quruqlikning  maydoni  geosinklinal  viloyatlarning  qisqarishi  hisobiga 

kengayib boradi. Bu erada platforma-viloyatlari uchun dengiz chekinishi 

va  laguna  yotqiziqlari  hosil 

bo’lishi,  platforma  viloyatlari  uchun  esa 

intruziv va effuziv magmatizm jarayoni xarakterlidir. 

Kaynozoy  erasi  boshlanishi  vaqtida  kuchli  tektonik  harakatlar, 

qolgan  geosinklinal  viloyatlarda  sodir  bo’ladi.  Kuchli  tektonik 

buzilishlar,  yirik  yoriqlarning  hosil 

bo’lishiga  va  hosil  bo’lgan 

bloklarning  shu  yoriqlar  bo’ylab  harakatlanishiga  olib  keladi.  Natijada 

Tyanshan, Oltoy, Sayan, Sixote Alin singari tog’ tizimlari qayta quriladi 

(tiklanadi).  Ayrim  yerlarda  (Tyanshan)  kutarilishi  juda  balandga  5000-

6000 metrlarga yotadi va bu jarayon hozirgi vaqtda ham davom etayapti. 

Tabiiyki  ko’tarilgan  bu  hududlar  oralig’ida  yangi  chuqurliklar 

hosil 

bo’lib, qadimiylari (Farg’ona, Zaysan) shakllanib boradi.