К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

Меҳнат 
жамоаси
– биргаликда меҳнат фаолиятини амалга ошираётган одамларни 
бирлаштирган алоҳида ижтимоий бирликдир. У барқарор амал этадиган ва 
ривожланишга қодир бўлган меҳнат ташкилотининг ижтимоий асосини 
ташкил этади.
Жипслик, барқарорлик, билим ва малака даражаси, ходимларнинг 
меҳнат ва ижтимоий фаоллиги, ижтимоий ҳаётдаги роли каби асосий 
мезонлар меҳнат ташкилотининг самарадорлигини таъминлайдиган 
меҳнат жамоаси ҳолатини ифолайди. Меҳнат жамоаси битта ишлаб 
чиқариш ва ижтимоий жараёнларда биргаликда иштирок этиш билан 
боғлиқ бўлган, узоқ давом этадиган ўзаро муносабатлар асосида 
шаклланади (15.4-расм). 
Меҳнат жамоаси аъзолари ўзаро муносабатларининг предмети, бир 
томондан, аниқ бир ишлаб чиқаришда белгилаб қўйилган меҳнат 
функцияларининг ўзига хос хусусиятлари, иккинчи томондан, меҳнат 
жамоасига нисбатан ташқи ҳисобланган, ходимларнинг ижтимоий роли ва 
мақоми, уларнинг жамият ҳаётда иштирок этишлари билан боғлиқ.
Меҳнат жамоаси ходимларнинг биргаликдаги меҳнат фаолияти 
натижасидагина 
самарали 
бўлиши 
мумкин. 
Бундай 
ўзаро 
муносабатларнинг шакллари ва воситалири корхона ишга тушган заҳоти 
эмас, балки ҳамкорликдаги меҳнат жараёнида аста-секин шаклланиб, 
ходимларни муайян ижтимоий бирликка айлантиради.
Меҳнат жамоасини шакллантириш ва ривожлантириш вазифасини 
мувваффақиятли ҳал этиш ходимларни танлаш, ёллаш, улар меҳнатини 
баҳолаш, мунтазам аттестациядан ўтказиш, уларнинг узлуксиз билим ва 
малакасини ошириш, касбида ва мансабда ўсишини бошқариш, 
корпоратив маданиятни шакллантиришни тўғри йўлга қўйишга боғлиқ. 
Меҳнат жамоаси ташкил этилишининг мақсадига эришиш учун 
ходимлар саъй-ҳаракатларини бирлаштириш талаб этилади, бу эса 
жамоанинг мақсади ҳар бир шахснинг мақсадига айланишини талаб этади.
Ҳақиқий меҳнат жамоаси фақат ишлаб чиқариш фаолияти билангина 
эмас, шунингдек, ижтимоий ҳаётнинг бошқа соҳаларига тааллуқли 
фаолият билан ҳам бирлашган бўлади. Бундай меҳнат жамоасида муҳим 
ижтимоий эҳтиёжлар: корхонани бошқаришда ва қарорлар қабул қилишда 
иштирок этиш, ҳар бир ходим салоҳиятини тўла намоён қилиш, маданий 
ва маънавий қадриятлардан фойдаланиш учун зарур шарт-шароитлар 
яратилади. 
Бундай меҳнат жамоаларини шакллантириш ва ривожлантиришда 
меҳнат ташкилотидаги аҳлоқий-психологик муҳит муҳим роль ўйнайди. 
Улардаги аҳлоқий-психологик муҳит бирламчи меҳнат жамоалари – 

---

468 
бригадалар, участкалар, бўлимлар аъзоларининг ўзаро аҳил муносабатлари 
натижаси ҳисобланади.