Тошкент давлат аграр университети н. Т. Хакимова, Р. К. Саттарова

Шишларнинг ҳосил бўлиши.
Айрим фитопатоген бактериялар ўзидан 
хужайрани бўлинишини тезлаштирадиган моддаларни ажратади, бу эса 
ўсимликнинг зарарланган аъзоларида турли хил шишларни юзага келишига 
сабабчи бўлади.
Касалликнинг бу турига мисол қилиб мева дарахтларининг 
кўчатларини илдиз ракини ва токнинг рак касаллигини олишимиз мумкин. 
Паренхимали-ўтказувчи тўқима касалликлари
. Касалликни бу тури 
ўсимликнинг ўтказувчи тўқима найларини ҳамда паренхима тўқимасини 
зарарланиши туфайли келиб чиқади. Касаллик ўсимликни қисман ёки 
бутунлай сўлиши, доғлар ва чиришни юзага келиши билан намоён бўлади. 
Сўлиш.
Ўсимликнинг ўтказувчи тўқима найларини зарарланиши 
туфайли ўсимлик қисман ёки бутунлай сўлиши, ўтказувчи найлари эса 
қўнғир тусга кириши мумкин. Бунга мисол қилиб помидор раки ва 
картошканинг халқали чиришини оламиз. 
Фитопатоген бактериялар ичида фақат доғлар ёки чириш 
кўринишидаги касаллик турини келтириб чиқарадиган вакиллари ҳам учраб 
туради. Лекин шундай бактериялар ҳам борки, ўтказувчи тўқима навларни 
зарарлаш билан биргаликда паренхима тўқималарини ҳам зарарлайди. 
Бундай касаллик кўриниши касалликнинг аралаш тури деб аталса ҳам 
бўлади. Зарарланган ўсимликнинг ер устки қисми сўлийди ҳамда мева ва 
туганакларида доғлар ёки чириш кузатилади (помидор раки, картошканинг 
халқали чириши). 
Керакли жихозлар:
 
Гербарийдан намуналар; бодринг ва ғўзанинг 
зарарланган барглари, зарарланган олма кўчатларининг илдизи, токнинг 
зарарланган пояси. Консерваланган кўргазмалар картошканинг халқали. 
1
2
1-мева дарахтларини кўчатлари илдиз раки; 2- помидорнинг бактериал раки 
МАВЗУ:ВИРУС КАСАЛЛИКЛАРНИНГ АСОСИЙ БЕЛГИЛАРИ 
 
Топшириқ ва машғулот ўтиш тартиби:
Вируслар қўзғатадиган 
касалликларни ташқи белгилари билан гербарийлар орқали танишиш. 
Талабалар расмларни дафтарларига чизиб оладилар.