Мавзу: Томатдош сабзавотлар навлари тавсифи Томатдош сабавотлар

Мавзу: Томатдош сабзавотлар навлари тавсифи


Томатдош сабавотлар. Томатдош сабзавотларга серет йирик мевалари истеъмол қилинадиган помидор, бақлажон, аччиқ - чучук қалампирлар (гаримдорилар) ва пакпак (физалис) киради.
Буларнинг ичида энг кўп тарқалгани ва аҳамиятлиси помидор. Бақлажон ва қалампирлар камроқ тарқалган, энг кам аҳамиятлиси пак-пак (физалис) ўсимлигидир. Улар Ўрта Осиё республикаларида кўп экилади.
Помидор аҳамияти ва ишлатилиши. Ўзбекистон жумҳу-риятида помидор ўсимлиги етакчи сабзавотлардан бўлиб, уни экиладиган майдон сабзавот экиладиган майдоннинг учдан бир қисмини эгаллаб, жами сабзавотлардан олинадиган ҳосилни 45-50 фоизини ташкил этади. Жумҳуриятимиз бўйича помидорни ўртача ҳосилдорлиги 220-250 тсентнерни ташкил этади.
Ўзбекистонда илғор хўжаликлар инсон ҳаёти учун зарур бўлган ушбу сабзавотдан жуда юқори ҳосил олмоқдалар. 2000 йилга бориб помидордан 850 минг тонна етиштирилиши керак. Б.А.Рубиннинг маълумотларига кўра помидор таркибида ўрта ҳисобда қуйидагилар (хом мевасида % нисбатан): қуриқ модда - 6.0-9.0%; углеводлар (тселлюлозасиз) - 3.99%; оқсил - 0.95; ёғлар - 0.19; тселлюлоза - 0.84; қўл - 0.61; 1 кг да - 215 калория энергия мавжуд. Пишган меваси таркибида 0.5% атрофида олма ва лимон кислоталар, шунингдек С, А, В ва В₂ витаминлар ҳам кўп.
Помидорнинг кимёвий таркиби ўсимлик навига, меваларнинг етилиш вақтига, ҳосилни йиғиб олиш муддатларига, парваришлаш шароитига ва бошқа факторларга қараб ўзгариб туради. Ўрта Осиё. шароитида ўстирилган помидор меваси таркибидаги қуруқ модда , шакар ва витаминлар (С 50 мг) шимолда етиштирилган помидорникига караганда, лалми ерларда етиштирилган помидор меваларидагиси эса суғориладиган ерлардагига қараганда кўп бўлади, У консерва саноати учун ҳам хом ашё ҳисобланади. Янги терилган помидордан фойдаланиш айниқса фойдалидир. Чунки бунда таркибидаги витаминлар деярли тўла сақланади.
Помидор шарбатини обдон қайнатиш йўли билан тайёрлана-диган томат-пюре ва томат пастаси, айниқса стерилизатсия қилинган янги томат шарбати (соки) қимматли озиқ-овқат маҳсулотларидан ҳисобланади, бундай томат шарбатида янги помидор мевасидаги ҳамма витаминлар деярли тўла сақланиб қолади.