O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

 
(tabiiy, aniq fanlar ta’lim yo’nalishi uchun) 
1.
Segi, idrok va tasavvurning inson bilish jarayonidagi o’rni. 
2.
Bilishning aqliy va hissiy jihatlari o’rtasidagi munosabat: o’xshashlik va farq. 
3.
Tafakkur va til. 
4.
Tafakkur shakllari va mantiqiy qonunlarning o’zaro munosabati . 
5.
Mantiq fanining inson tafakkur madaniyati rivojidagi o’rni. 
6.
Mantiq fanining psixolgiya fani bilan aloqasi. 
7.
Matematik mantiq bilan formal, umumiy mantiqning aloqasi. 
8.
Mantiq va texnika. 
9.
Abu Nasr Farobiyning mantiqiy ta’limoti. 
10.
Ibn Sinoning mantiq haqidagi qarashlari. 
11.
Frensis Bekonning mantiq ilmi rivojidagi o’rni. 
12.
Jon Styuart Mil tomonidan ishlab chiqilgan ilmiy induksiya metodlarining 
tabiatshunoslik fanlari rivojiga ta’siri. 
13.
Qonunlarni bilishning tabiatni o’rganishdagi ahamiyati. 
14.
Mantiqiy qonunlarning xususiyatlari. 
15.
Mantiqiy qonunlarning tabiatshunoslik fanlari rivojidagi ahamiyati. 
16.
Yetarli asos qonunining tabiat hodisalarini bilishdagi o’rni. 
17.
Tushuncha va nom: ular o’rtasidagi farq va o’xshashlik. 
18.
Tushuncha belgilarining tabiatshunoslik fanlarida namoyon bo’lishi. 
19.
Tushuncha shakllanishining asosiy mantiqiy usullari (tabiatshunoslik fanlari 
misolida). 
20.
Tushuncha turlari va ulur o’rtasidagi munosabat (aniq fanlar misolida). 
21.
Tushunchani umumlashtirish va uning ahamiyati (tabiatshunoslik fanlari 
misolida). 
22.
Tushunchaning ahamiyati. 
23.
Hukmning mohiyati va tarkibi (tabiatshunoslik fanlari misolida). 
24.
Hukumlarda termin bo’linishi (tabiatshunoslik fanlari misolida). 
25.
Murakkab hukmlar (tabiatshunoslik fanlari misolida). 
26.
Bevosita xulosa chiqarish va uning inson bilish jarayonidagi o’rni. 
27.
Induktiv xulosa chiqarishning tabiatshunoslik fanlari rivojidagi o’rni. 
28.
To’liq bo’lmagan induktiv xulosa chiqarishning kundalik hayot jarayonida 
namoyon bo’lishi. 
29.
Oddiy sangash induksiyasi yoki ommabop induksiyaning tabiat hodisalarini 
bilishdagi o’rni. 
30.
Hodisalar orasidagi sabab-oqibat bog’lanishlarini induktiv tekshirish metodlari 
(tabiatshunoslik fanlari misolida). 
31.
Fikrlash jarayonida sabab va oqibat munosabatlarining namoyon bo’lishi. 

---

171 
32.
Fikr tizimida asos fikr va oqibat fikrlar munosabati. 
33.
Induksiya va deduksiyaning o’zaro munosabati. 
34.
Tabiatshunoslik va aniq fanlar sohasida anologiyaning ahamiyati. 
35.
Ilmiy bilish jarayoni va mantiq. 
36.
Tabiatshunoslik fanlaridagi muammolar. 
37.
Gipoteza turlarining ilmiy bilishdagi o’rni (tabiatshunoslik fanlari misolida). 
38.
Tabiatshunoslik fanlarida tajribalar o’tkazish jarayonia mantiqiy isbotning 
ahamiyati. 
39.
Isbot etish qoidalariga tabiatshunoslik fanlaridan misollar keltiring. 
40.
Raddiya va uning xususiyatlari (tabiatshunoslik fanlari misolida). 
41.
Parologizm, sofizm va parodokslarning tabiatshunoslik fanlarida namoyon 
bo’lishi. 
42.
“Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili” davlat dasturidan mantiqiy isbotga va 
raddiyaga misol keltiring. 
43.
Aniq va tabiatshunoslik fanlariga oid nazariyalar. 
44.
Tushunchaning mazmun va hajmiga mutaxassisligingizdan misol keltirng. 
45.
Quyidagi tushunchalardan qaysi biri mazmun jihatdan keng? 
Tong, bahorgi tong; tuproq, tuproq eroziyasi; son, natural son; 
tabiatshunoslik , biologiya. 
46.
Quyidagi so’zlar bir ma’noli tushunchani ifoda etadimi? 
Pedagog-o’qituvchi; eksperement-tajriba; do’st-o’rtoq-birodar; bet-
bashara. 
47.Ma’naviyatdan yukasak ma’aniyatning afzallik jihatlarini isbotlang
 
48.Quyidagi tushunchalarning hajm munosabatini grafikshaklida chizib ko’rsating 
1.Kosmanavt.O’zbk kosmanavti; 2.Kun. Tun; 3. Buyum. Buyum xususiyati; 
4.Komediya. Drama; 5. O’rta Osiyo Respublikalarining markaziy shaharlari. 
Toshkent, Ashxabod, Dushanbe, Astana; 6. Hayvonot. O’simlik. Yirtqich. 
49.Quyidagi e’lonlarning mntiqsizligi nimadan iborat? 
1. Magazinda sutli va oziq-ovqat mollari sotiladi. 
2. Kechki kinolarga 16 yoshgacha bo’lgan bolalar va o’smirlar 
qo’yilmaydi. 
50. Quyidagi tushunchalarni nominal ta’riflang. 
Fizika, astronomiya, logarifm, eroziya, kislorod, biologiya. 
51. Quyidagi ta’riflarning to’g’ri va xatoligini tushunchalarni ta’riflash qoidalariga 
tayanib aniqlang. 
1. Tushuncha – buyum haqidagi fikr. 2. Qish – yilning eng sovuq fasli. 3. 
O’zbekiston tarixi – fandir. 4.Kun – tunning yo’qligidir.
52. Mutaxassisligingizdan hukmlarning turlariga misollar keltiring. (sifatiga va 
miqdoriga ko’ra turlariga) 
53. Tabiatshunoslik fanlaridan quyidagi tarzdagi kon’yuktiv qo’shuv hukmiga 
misol keltirng. 
A ^ B. A ^ B ^ C. A ^ B ^ C ^ D. 
54.Diz’yunktiv hukmlarga mutaxassisligingizdan bir necha misollar keltiring. 

---

172 
55. Sillogizm akseomalari mutaxassisligingizdan misollar kelting 
56. Sillogizm figuralariga mutaxassisligingizdan misollar kelting
57. Quyidagi silogizm to’g’ri tuzilganmi? 
Fikr – bu harakatdir 
 
 Harakat esa materiyaning xususiyatidir
Demak, fikr materiyaning xusuiyatidir
58. Mutaxassisligingizga doir entememalar tuzing. 
59.Quyidagi simvollar o’rniga so’zlar qo’yib mutaxassisligingizga doir 
silogizmlar hosil qiling. 
A yoki V, yoki S dir. 
 
S yoki D, yoki Ye dir. 
 
A yoki V, yoki D, yoki Ye dir. 
60. I.A. Karimovning 2012 yil 9 may kuni “Inson xotirasi – boqiy, qadr-qimmati 
ulug’” nomli mazruzasi asosida xulosa chiqarish turlariga misollar tuzish.
 
61. Mutaxassisligingizdan to’liq induksiyaga misollar keltiring. 
62. Mutaxassisligingizdan to’liqsiz induksiyaga misol keltiring. 
63. Kundalik hayotdan ommabop induksiyalarga misollar keltiring. 
64. Qoldiqlar metodiga muaxassisligingizdan misol keltiring. 
65. Tafovut metodiga kundalik hayotdan misol keltiring. 
66. Xususiyatlar anologiyasiga mutaxassisligingizdan misol keltiring. 
67. Munosabatlar anologiyasiga kundalik hayotdan misol keltiring 
68. Ta’lim-tarbiya jarayonida anologiyaning ahamiyatini asoslang. 
69.Isbot etish turlariga mutaxassisligingizdan misollar keltirng. 
70. Isbot etish jarayonida uchraydigan mantiqiy xatoliklarga kundalik hayotdan 
misollar keltiring
71. Prezidentimiz I.A. Karimovning “O’zbekiston mustaqillikka erishish 
ostonasida” asarida mantiqiy qonunlarning namoyon bo’lishi. 
72.Tushunchani bo’lishdan klassifikasiya (turkumlash)ning farqli jihatlari 
73. Ushbu xulosa xulosa chiqarishning qaysi turiga xos? 
Ba’zi muloxazalar murakkab emas,
ba’zi muloxazalar soddadir.
74. Deduktiv xulosa chikarish 
75. Xozirgi davr mantig’ining yo’nalishlari 
76.Til belgilari va semiotika 
77. Sillogizm bo’yicha xulosa chiqarish 
78.Ekvovalentlik munosabatidagi xukmlar 
79. Kat’iy diz’yunktiv xukm 
80. Karama-karshi munosabatdagi tushunchalar 
81. Mantikiy shakl va mantiqiy bilish 
82. Xulosa chikarishning tabiatshunoslik fanlarida namoyon bo’lishi 
83.Tafakkur bilan til urtasidagi munosabat 
84. Markaziy Osiyoda mantik ilmining shakllanishi va tarakkiyoti 
85.Chinlik va xatolik tushunchalari 
86.Xind mantig’idan yunon mantig’ining asosiy farqli jihatlari 
87. Vokea xukmlar 
88. «Narsalar mantig’i» va «obyektiv mantiq» o’rtasidagi bog’liqlik 

---

173 
89. Tafakkur qonunlarining buzilishi va uning oqibatlari 
90. Gipotezaning chin bo’lish shartlari 
91.Modal mantiq va unga xos bo’lgan xususiyatlar 
92. Mantiq fanining ilmiy ishonch-e’tiqodni shakllantirishdagi o’rni
93. Tushuncha va xukmning o’zaro aloqasi va farqi 
94.Mantiqiy kradrat bo’yicha xukmlar orasidagi munosabatlarning taxlili 
95. To’liq induksiya bo’yicha mantiqiy mashqlar tuzish (tabiatshunoslik fanlari 
misolida) 
96. Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimovning 2010 yil 12 noyabrda 
“Mamlakatimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik 
jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” nomli ma’ruzasida isbotlash va rad etish 
usullarining namoyon bo’lishi 
97. Sofistlar mantig’ining o’ziga xos xususiyatlari 
98. Tushunchalarni bo’lishning ahamiyati
99. Qat’iy sillogizm bo’yicha mantiqiy mashqlar(tabiatshunoslik fanlari misolida) 
100.Baxs yuritishning mohiyat va shakllari