Siyosatshunoslikka

38 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction. N ew Jersey: Pearson, 2013 - P.65.
133

---

qismdagi kam sonli aholi yashovchi orolning barchasida saylanuvchi 
gubemator va bir palatali parlament mavjud. Ammo ulaming faoli­
yati Tokiodagi ichki ishlar vazirligi tomonidan nazorat qilinishi va 
cheklanishi, hududiy birliklarga o‘zlari uchun zamr soliqlaming 30 
foiz qismigina ular tomonidan yig‘ilishiga mxsat berilganligi sababli 
avtonomiya yetarli hokimiyatga ega emas va ulami yuqoridagi sabab- 
ga ko‘ra 30 foiz avtonomiya ham deyishadi. Bu esa ayrim prefektura 
gubematorlarining ko‘proq avtonomiya talab qilishiga olib kelmoqda.
Ammo markazlashgan hokimiyat zamonaviy muammolarga 
to‘qnash kelganda afzalliklarga ega. Unitar tizimda poytaxt iqti­
sodiy resurslami safarbar etishi va rejalashtirish va rivojlanishni 
muvofiqlashtirishi mumkin. Butun davlat bo‘ylab bir xilda soliqlar 
o‘matilishi, firma va ishchi kuchining AQSHdagi kabi kam soliq 
to‘lanuvchi boshqa hududga ko‘chib yurishiga majbur qilmaydi. 
Ta’lim standartlari ham Yaponiyadagi kabi barcha hududlarda bir xil 
va yuqori darajada bo‘ladi.
Federativ (lotincha - feodus - ittifoq degani) davlat bo‘lib, uning sub- 
yektlari davlat mustaqilligiga ega bo‘ladi. Federatsiyalaming ikki turi
- ittifoq va avtonomiya mavjud. Federalizmdagi davlatning tarkibiy 
qismlariga AQSH va Braziliyada shtatlar, Germaniyada Landtag, 
Shveysariyada kantonlar misol bo‘la oladi. Ular siyosiy o ‘ringa ega 
va markaziy hokimiyat osonlik bilan ulami bekor qila olmaydi yoki 
o‘zgartira olmaydi.
Federal tizimning afzallik va kamchiliklari39
Fuqarolar mahalliy boshqaruvga yaqin va ular mahalliy rasmiylar 
va ulaming qarorlariga ta’sir eta oladilar. AQSHda shtatlami yangi 
dasturlami sinab ko‘rish mumkinligi bois “demokratiya laboratori- 
yalari” deya nomlashadi. Chunki muvaffaqiyatli yakunlangan dastur 
davlat miqyosida tatbiq etiladi. Agar muvafaqqiyatsiz chiqsa, uncha 
zarari katta bo‘lmaydi.
Kamchiligi mahalliy hokimiyatda qator muammolar ko‘zga tash- 
lanadi, ya’ni moliyaviy resurslaming yetishmasligi, rasmiylaming