Siyosatshunoslikka

34 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
126

---

5. 
Davlat shakliga ko‘ra. Davlat shakli deganda, davlatdagi siyosiy 
hokimiyatni uyushtirishning uch asosiy belgilari tushuniladi. Bular:
5.1. Boshqaruv shakli: respublika va monarxiya.
5.2.Davlat tuzilishi shakli: unitar, federativ va konfederativ.
5.3. Siyosiy idora usuli (siyosiy rejim): demokratik va g ‘ayri de­
mokratik (totalitar va avtoritar).
Ta’kidlash joizki, “huquqiy davlat” atamasi hozirda kundalik ha- 
yotimizda ko‘p qo‘llaniladi. Huquqiy davlat - huquqning hukmron- 
ligi va qonunning ustuvorligi, hokimiyat vakolatlarining bo‘linishi, 
sudning mustaqilligi, inson huquqlari va erkinliklari ta’minlanadigan, 
huquqni muhofaza etuvchi idoralar ishi samarali bo‘lgan xaqiqiy xalq 
hokimiyati, yuqori darajadagi siyosiy-huquqiy madaniyatga erishgan 
demokratik davlatdir.
Huquqiy davlat bu - amalda qonun va huquq normalari ustuvorligi 
ta’minlangan davlatdir. Unda hokimiyat faqat huquq asosida amalga 
oshadi, qonunlar asosida chegaralab qo‘yiladi.
Huquqiy davlat quyidagi asosiy prinsiplami o‘z ichiga qamrab 
oladi:
1. Qonun ustuvorligi.
2. Shaxs erkinliklari huquqlari hamda manfaatlarining daxlsizligi- 
ni, qonun bilan kafolatli himoya qilinishi.
3. Davlat va shaxs o ‘rtasida o ‘zaro mas’uliyat va ishonchning 
mavjud bo‘lishi.
4. Hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va suti hokimi- 
yatlariga bo‘linishi.
5. Nazorat qilishning samarali formalarining mavjud bo‘lishi.
6. Demokratiya prinsiplariga izchillik bilan amal qilinishi.
Bu o‘rindan “fuqarolik jamiyati” tushunchasiga qisqacha 
to‘xtaladigan bo‘lsak. Fuqarolik jamiyati - bu fuqarolaming boshqa­
ruv jarayonida real ishtirokini, davlat faoliyati ustidan ulaming 
nazoratini ta’minlashga layoqatli nodavlat ijtimoiy tashkilotlaming 
yig‘indisidir.