Siyosatshunoslikka

32 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction. N ew Jersey: Pearson, 2013.— P.58-96
121

---

“Davlat” va “Mamlakat” tushunchalari o‘rtasida farqlanish 
mavjud:
Davlat
Mamlakat
Siyosiy mohiyatga ega
Geografik 
va 
madaniy 
mohiyatga ega
Hokimiyat 
tizimi 
mavjud 
bo‘ladi
Hokimiyat 
tizimi 
mavjud 
boMmaydi
Doim mustaqil va suveren
Boshqa davlat qaram va uning 
ta’sir doirasida bo‘lishi mumkin
Davlatning qanday paydo bo‘lganligi o ‘rganish bo‘yicha turli 
qarashlar shakllangan. Aristotel fikricha, har qanday davlat-dastlabki 
aloqalar sifatida tabiiy kelib chiqish mahsulidir. U davlat boshqaruvni 
to‘g‘ri va noto‘g‘ri shakllarini sanab o ‘tadi.
Davlatning paydo bo‘lishi va faoliyat ko‘rsatishiga nisbatan Abu 
Nasr Forobiy odamlaming birlashishga bo‘lgan tabiiy intilishlarining 
natijasi sifatida qaradi. Abu Ali ibn Sino esa davlatga insonlar 
birlashuvning tabiiy zarurati sifatida qaradi. 0 ‘zining «Kitob al- 
ishorat vat-tanbidat» (Ko‘rsatmalar va tanbehlar kitobi) nomli asarida 
u shunday deb yozgan edi: «Agar bir odam hamma ishni o‘zi qiladigan 
bo‘lsa, uning zimmasiga juda og‘ir yuk tushgan bo‘lur edi, binobarin, 
ular o‘rtasida kelishuv bo‘lmog‘i lozim».
Zamonaviy siyosatshunoslik fanida, davlatga ta’rif berishda, bugungi 
kunda institutsional yondashuv ko‘p hollarda ustuvorlik qilmoqda. 
Unga ko‘ra davlat bir-biriga o ‘zaro bog‘liq bo‘lgan muassasa va 
tashkilotlarning yig‘indisidir.
N. Makiavelli birinchi bo‘lib davlat va jam iyat tushunchalarini 
bir-biridan ajratib tushuntirishga harakat qilgan edi. Uning fik­
richa, “Davlat jam iyatning alohida siyosiy tashkilotidir”. U dav- 
latni belgilash uchun maxsus