Siyosatshunoslikka

Eng
yomoni, hokimiyat bilan xalqning munosabati kar bilan soqovning
“so‘zlashuvi”ni eslatadigan holatdir”69.
Qisqacha m a’lumot berib o‘tadigan boTsak, “rangli inqiloblar”
- “demokratiya”, “liberalizm”, “milliy mustaqillik” shiorlari ostida: 
2000-yil Serbiyada, 2003-yil Gruziyada, 2004-yil Ukrainada, 2005- 
yil Qirg‘izistonda olib borilgan va o‘zlariga muayyan bir rangni belgi 
sifatida olishgan. “Rangli inqiloblar”da tashqi ta’sirlami quyidagi 
ko‘rsatkichlarda o‘rganish mum kin: demokratiyani yoyish shiori, say- 
lovlarga aralashish, oppozitsiyani har tamonlama qo‘llab-quvvatlash 
yoki yoshlar harakatini vujudga keltirish va turli nohukumat tashki-
68 
Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction-New Jersey: Pearson, 2013.-P.114
69Karimov I.A. Imperiya davrida bizni ikkinchi darajali odamlar , deb
hisoblashar edi.-T.: O ‘zbekiston, 2005.-B.6.
218

---

lotlar faoliyati va uning siyosiy jarayonlarga aralashuvini kuchayti- 
rish va boshq.
“Arab bahori” atamasi esa fanga 2011-yilning boshida amerikalik 
Mark Linch va Djozef Massad tomonidan kiritilgan70. “Arab bahori” 
atamasi ostida ular ba’zi Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika davlatlari- 
da tuzumlari o‘zgarishiga olib kelgan namoyishlami ta’riflashadi. 
Amerikalik mutaxasislar bu atamani mafkuraviy deb tan olishgan71. 
“Arab bahori” 1848-yildagi “Xalqlar bahori” va 1968-yildagi “Praga 
bahori”72 atamasiga qiyos sifatida o‘ylab topilgan. Bunday tasnif bu 
inqiloblami liberal-demokratik tuzumlaming o‘matilishi bilan yakun 
topadi deb baholangan.
“Rangli inqiloblar” va “Arab bahori” yuz bergan davlatlarda de- 
mokratiyaning joriy etilishi bilan bog‘liq asosiy ikki muammo namo­
yon bo‘ldi:
Birinchidan, demokratik jarayonlar rivojiga yillar davomida 
to ‘planib qolgan ichki iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muammolar, hu- 
kumatning xalq dardini vaqtida eshita olmasligi to‘siq bo‘lib kelgan. 
Bu xalqning noroziligiga sabab bo‘lgan.
Ikkinchidan, demokratiyaning sun’iy ravishda tashqi ta’sir ostida 
joriy etishga urinish salbiy oqibatlar keltirib chiqarishi yana bir bor 
o‘z isbotini topdi. Deyarli barcha demokratiya bilan bog‘liq ilmiy ada- 
biyotlarda demokratiyaning yagona universal modeli yo‘qligi, har 
bir jamiyatda demokratiya o‘ziga xos xususiyatlar asosida evolutsion 
yo‘l bilan rivojlanishi e’tirof etilgan.