|
324
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
MAKTABLARDA GEOGRAFIYA DARSLARI SAMARADORLIGINI OSHIRIHSGA
DOIR AYRIM MULOHAZALAR
Аtajanova M.– 10-maktab geografiya fani o’qituvchisi, Chust tumani, Namangan,
O’zbekiston.
Dunyoda hech bir kasb egasi yoʻqki, oʻqituvchi kabi jonkuyar, fidoyilik talab qilinadigan.
Maktabga ilk qadam qoʻygan bolakay bamisli yozilmagan oq qogʻoz kabi begʻubor va pokizadir. U
hali oʻz ertasi, kelajagi haqida tasavvurga ham ega boʻlmagan murgʻak qalb egasi,uni faqat va faqat
yoʻnaltirish, orzulari ortidan ergashtirish, imkoniyatlar eshigini ochib bermoq darkor. Bunday ogʻir
va oʻz oʻrnida mas’uliyatli vazifa shubhasiz oʻqituvchi zimmasiga yuklanadi. Aynan shu sabab
oʻqituvchiga bu qadar yuksak baho beriladi. Shu oʻrinda mamlakatimiz tomonidan oʻqituvchi
murabbiylarimizga berilgan imkoniyatlar, koʻrsatilayotgan e’tibor tahsinga loyiqdir. Jumladan
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, “Pedagog kadrlarning xizmatiga haq toʻlashning
takomillashtirilgan tizimining joriy qilinishi” kabi bir qator qonunlarning chiqarilishi
oʻqituvchilarimizdan yanada yuksak mas’uliyat talab qiladi.
Geografiya ta’limi deganda o’quvchilarga tabiiy va iqtisodiy-ijtimoiy komplekslarning
tuzilishi va asosiy qonuniyatlari haqida bilimlar beradigan geografiya fanlari tizimiga aytiladi.
Geografiya ta’limi metodikasi esa maktablarda va kasb-xunar kollejlarida tabiiy geografiya,
iqtisodiy geografiya va boshqa maxsus geografiya fanlarini o’qitish jarayonini o’rganadigan va
pedagogika fanlari tizimiga kiradigan fandir. Geografiya ta’limi metodikasi umumiy didaktika va
tarbiya nazariyasi bilan chambarchas bog’langan. Didaktika fani ta’lim berish va tarbiya jarayonini
umumiy qonuniyatlarini, ta’lim mazmunini tadqik qiladigan nazariy fandir. Didaktika fani aniq
o’quv fanlarini o’qitish metodikasi bilan shug’ullanmaydi. Ayni vaqtda har bir o’quv fani o’ziga
xos xususiyatlarga ega. Ularning ayrimlarini maqsadi nazariy bilim va ko’nikmalarni shakllantirish
(geografiya, geografiya, kimyo), ayrimlari faqat ko’nikmalarni (chet tillar), boshqalari esa borliqqa
estetik munosabatda bo’lishini shakillantiradi (tasviriy san’at). Shuning uchun alohida fanlarni
o’qitish metodikasi bilan hususiy didaktika fanlari shug’ullanadi. Mazkur fanlar qatoriga
«Geografiya o’qitish metodikasi» fani ham kiradi. Geografiya o’qitish metodikasining nazariy va
amaliy jihatlari mavjud. Geografiya o’qitish metodikasi fani quyidagi nazariy va amaliy
metodologik muammolarni tadqiq qiladi: a) geografiya o’qitish metodikasining predmeti, tadqiqot
usullari, rivojlanish tarixi; b) geografiya o’qitish metodikasining maqsad va vazifalarini umumiy va
alohida predmetlar bo’yicha aniqlash; v) ta’lim va tarbiyaning birligini amalga oshirish;
Jаmiyat tаrаqqiyotini hаr tоmоnlаmа yеtuk oʻqituvchilаrsiz tаsаvvur etish qiyin. Bugungi kun
tаlаbi esа Yangi tехnоlоgiyalаrgа аsоslаngаn hоldа gеоgrаfik vоqеа vа hоdisаlаrni, gеоgrаfik
jаrаyonlаrni, ulаrning sаbаb vа оqibаtlаrini, qоnuniyatlаrini, tаbiiy vа iqtisоdiy-ijtimоiy
tushunchаlаrni bilim оluvchilаrgа yеtkаzа оlishgа qоdir yuksаk mаlаkаli oʻqituvchilаrni tаyyorlаsh
hisоblаnаdi. Bu vаzifаni а’lо dаrаjаdа bаjаrish uchun Vаtаnimizgа fаnni chuqur bilаdigаn, mеtоdik
jihаtdаn yuksаk tаyyorgаrlikkа egа boʻlgаn mutахаssislаr kеrаk boʻlаdi. Ushbu kursdа tаlаbаlаrgа
аynаn shundаy pеdаgоg boʻlib еtishishlаri uchun yеtаrlichа bilim bеrish vа mаlаkа shаkllаntirish
nаzаrdа tutilgаn. Hаr bir shахsning qоbiliyati vа istе’dоdini rivоjlаntirish, tаkоmillаshtirish оrqаli
jаmiyatning tа’limgа boʻlgаn ehtiyojini qоndirish tаlаb qilinаdi.
Barchaga ma’lumki, jamiki fanlar bir-biri bilan bogʻliq, ular doim bir-birini toʻldirib, bir-
birini rivojlantirib boradi. Birining yutugʻi boshqasining ravnaqiga sabab boʻladi. Xuddi shu oʻrinda
geografiya fanining boshqa fanlar bilan aloqadorligi haqida toʻxtalib oʻtsak, chunki geografiya fani
qadimgi ya’ni ilk paydo boʻlgan fanlardan biri boʻlib, aynan uning tarkibidan koʻpgina fanlar ajralib
chiqqan deyishga toʻla asosimiz bor. Fan haqida shunday aqidalar mavjud: Geografiya hozirgi
kunning tarixidir,
Tarix esa oʻtgan kunlar geografiyasidir. Yoki, Geografiya geologiyadan idealogiyagacha
oʻrganadi. Ushbu ta’riflar geografiya faninig nechogʻlik keng tarmoqli ekanligidan dalolat beradi.
BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
