Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

Sellyulozaning yarim sintetik hosilalari 
Metilsellyuloza (MS) va natriy-karboksimetilsellyuloza (Na-KMS) surtma asoslar 
tarkibida ishlatila boshlandi.
MS
— oddiy efir. Metilsellyuloza molekulasiga metilguruhlar kiritish soniga qarab 
polimerlanish soni 150 dan 700 gacha bo’lgan efirlar olish mumkin. bo’larning molekula 
og’irliklari 30000 dan 140 000 gacha to’g’ri keladi. Metilsellyuloza eritmalarining asosiy 
xossalari uning qovushqoqligi bo’lib, u metoksil guruhlar soniga bog’liq. Farmatsiyada 
ishlatiladigan metilsellyuloza 26-33% metoksil guruhlar saqlaydi. Metilsellyuloza ok yoki sarik 
rangli tolasimon massa holida chiqariladi. Xom ashyoning hidi ham, mazasi ham bo’lmaydi. 
o’zok vaqt saqlanishi mumkin. Metilsellyuloza eritmasini tayyorlashning eng kulay yo’li: ulchab 
olingan modda 80-90 
0
S gacha isitilgan suv bilan qattiq aralashtirilib turgan holda ishlanadi. 
SHundan keyin sovuq suv qo’shiladi va bir jinsli yopishkok suyuqlik hosil bo’lguncha 
aralashtiriladi. Metilsellyuloza eritmalari mikroorganizmlar ta’siriga chidamli hamda organizm 
uchun zararsiz, fiziologik jixatdan inert. Ular yuqori darajada boglovchilik, dispergirlovchi, 
xullovchi va adgeziv xususiyatiga ega. Metilsellyuloza sezilarli darajada sirt tarangligini 
pasaytiradi. SHuning uchun u yuqori emulgirlovchi xususiyatga egadir. Farmatsiyada shunga 
bog’liq holda faqatgina surtma tayyorlashda emas, balki boshqa hollarda ham ishlatiladi. MS 
eritmalari kuriganda shaffof, rangsiz, mustaxkam parda hosil qiladi. Hosil bo’lgan parda organiq 
erituvchilar, yog’lar va moylar ta’siriga chidamli bo’ladi.
Na-KMS
— bu sellyuloza va glikol kislotasi oddiy efirining natriyli tuzi hisoblanadi. 
Polimerlanish darajasi 300 dan 3000 gacha, molekulyar og’irligi 75000 dan 750000 gacha. Ok 
yoki kulrang bir jinsli tolasimon modda bo’lib, sovuq hamda issiq suvda yaxshi eriydi. MS li va 
Na-KMS li asoslar odatda glitserin bilan birga quyidagi nisbatlarda olinadi: 1) MS 6 g, glitserin 
20 g, suv 74 g; 2)Na-KMS 6 g, glitserin 10 g, suv 84 g va boshqalar. bo’larga konservantlar 
qo’shiladi. Asoslar shillik qavatlarning mahsuloti bilan yaxshi aralashadi. Bu esa dorivor 
moddani zararlangan qismga yaxshirok ta’sir kilishini ta’minlaydi.