Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

Tibbiy polisaxarid suyuqliklar va loyqalar 
Kraxmal-glitserinli asoslar yoki glitserinli surtmalar.
IX DF buyicha bugdoy kraxmali 
chinni idishda teng miqdordagi suv bilan aralashtiriladi va unga 93 g glitserin qo’shiladi. 
Olingan aralashma asta-sekin aralashtirilib turgan holda suv hammomida qizdiriladi, so’ng 
sovitiladi. Natijada yarim tinik, okish rangli massa hosil bo’ladi. Bu asos shillik qavatda oson 
tarqaladi va sekin suriladi. Asos kuz surtmalari tayyorlashda ham qo’llaniladi. Bu asos 
mikroorganizmlar ta’siriga chidamli, lekin struktura-mexaniq jixatidan chidamsiz. CHunki 
saqlash davomida u dagal xolga (sinerezis) kelib asos sifatida ishlatib bo’lmaydigan massaga 
aylanadi. V.M.Gretskiy va I.S.Ajgixinlarning ko’rsatishicha 5-6% li eruvchi kraxmal eritmasi 
(kraxmalni fosfor kislota bilan ishlash natijasida olingan) surtma asoslarining konsistensiyasiga 
ega bo’lib, sekin kuruvchanligi bilan ajralib turadi. 
Dekstrinlar ham yuqori konsentratsiyalarda (50% gacha) surtma asoslari konsistensiyasini 
hosil qiladi. 
Tragakant-glitserinli asoslar.
Tragakant-glitserinli asoslar tarkibida 3% atrofida 
tragakant va 40% gacha glitserin saqlaydi. Bu asoslar tragakant kukunini oz miqdordagi spirt 
bilan maydalab suv-glitserin aralashmasi bilan buktirib olinadi. Oldindan spirt bilan 
maydalashga ahamiyat berish zarur. Bu asoslar kosmetik kremlar va buyida bo’lishning oldini 
oluvchi pastalar tayyorlashda ishlatiladi. 
CHet el farmatsiya amaliyotida pektinli (pektin 7,5 g, glitserin 18 g, benzoy kislota 0,2 g 
va suv 100 g gacha), alginli (alginat natriy 2,5 g, kalsiy sitrat 0,2 g, glitserin 15 va suv 100 g 
gacha), mutsinli (Zig’ir urug’ining shilligi) asoslar va boshqa o’simliklardan tayyorlangan 
YUMB li asoslar ishlatila boshladi. 
Mikroblardan olingan polimer polisaxaridlar. 
Mikroblarning yashash sharoitlari 
o’zgarishi davomida hosil bo’ladigan yuqori molekulali polisaxarid — dekstran, gidrofil 
surtmalarning asosi qilib taklif etilgan. Polimer glyukozalardan tashqil topgan. Molekula 
og’irligi 150 000 gacha bo’lishi mumkin. Dekstran eritmalari surtma hosil qiluvchi boshqa 
qovushqoq suyuqliklardan o’zining yuqori indifferentligi bilan ajralib turadi. Ular rangsiz, 
hidsiz, rN ko’rsatkichi 4,5 dan 6,5 gacha bo’ladi. Achitkisimon zamburug’lardan olingan 
pullulan moddasi surtma asosi olishda qo’llashga taklif etilgan. Bu yuqori qovushqoqlikka ega 

---

bo’lgan suyuqliklar xlortetratsiklin va geliomitsinli surtmalar uchun yaroqlidir. Bu surtmalarni 
o’zok saqlash uchun konservant qo’shish talab etiladi.