|
HAQIDA IKKI OG‘IZ SO‘Z
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi» xalqimiz va mamlakatimizning
ko‘hna va boy tarixini chuqur o ‘rganish hamda haqqoniy tahlil qilish
y o iid a qo‘yilgan dastlabki qadamdir. Bu kitobning yozilishida
Yurtboshimiz Islom Karimovning: «Tarixga murojaat qilar ekanmiz,
bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz bar-
kamol kishi boim aganidek, o ‘z tarixini bilmagan xalqning kelajagi
ham b o im ay d i» 1, - degan so‘zlari dasturilamal bo‘lib xizmat qildi.
Shuni alohida ta’kidlamoqchimizki, katta va ko‘p yillik boy o ‘tmi-
shimizni yangi davr tarixidan - chor Rossiyasi mustamlakachiligi,
sho‘rolar diktaturasi va milliy mustaqillikka erishganimiz (1991 yil
31 avgust) davri tarixidan boshladik. Bunda qadimgi davr va o ‘rta
asrlar tariximiz yozilmasa kerak, degan xayolga bormaslik lozim.
Hammasi tarixiy haqiqat nuqtai nazaridan yoziladi, albatta. Chunki
mamlakatimizning tarixi boy va ko‘hna. U jahon sivilizasiyasi
o ‘choqlaridan biridir. Hududimizda, manbalaming guvohlik berishi
cha, birinchi inson bir million yil avval paydo b o ‘lgan. Bu o ‘ziga
xos tarixni o ‘rganmay b oiadim i? 0 ‘zbekiston tarixini mukammal va
yaxlit o ‘rganishga ikkita sabab bor. Birinchidan, tariximiz ilgari
hukmron g ‘oya ta ’sirida yozilgan; ikkinchidan, qadimiy manbalar
ko‘p hollarda xaspo‘shlab o ‘tilgan, b o ‘lib o ‘tgan hodisa va voqealarga
bir taraflama yondoshilgan. Shu sabablarga ko‘ra, ko‘p voqea va
hodisalar sayoz yoritildi, hatto yoritilmay qoldi. K o‘rib turibsizki,
qadimgi va o ‘rta asrlar tarixini yana bir bor sinchiklab o ‘rganib
chiqish, o ‘rganganda ham o ‘sha zamonlarda yozilgan tarixiy asarlar
va hujjatlar asosida tadqiq qilishga to ‘g ‘ri keladi
Yangi tarixni avvalroq o ‘rganish va yozishdan k o ‘zlangan
maqsad butun tariximizni, qadimgi va o ‘rta asrlar tarixini ilmiy-
ob’ektiv o'rganish va to ‘g ‘ri yoritishni boshlab beradi, degan umid-
damiz.
1
Karimov I.
0 ‘zbekistonning o 'z istiqlol va taraqqiyot yuli. Т.: 0 ‘zbekis-
ton, 1992, 71-bet.
3
www.ziyouz.com kutubxonasi
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi» ilmiy-ommabop uslubda, Islom
Karimov ta ’limotiga asoslangan holda hamda tarixiy manbalar: asl
hujjatlar, esdaliklar, qo‘lyozma asarlar va o ‘sha davr tarixiga oid,
shuningdek, mustaqillik davri adabiyotlari asosida yozildi.
Shu o ‘rinda Prezident I.A.Karimov «Haqqoniy tariximizni bar
po etish ishini nimadan boshlash lozim?» degan savol qo‘yib, unga
javob berar ekan, «Avvalo, ko‘p ming yillik boy o ‘tmishimizni tadqiq
etishning yaxlit konsepsiyasini, y a ’ni dasturini, ilmiy izlanishlar-
ning uslubini»1 aniqlashdan, tarixiyligini ta ’minlashdan boshlash
lozimligini uqtiradi. Demak, kitoblami yozishda tarixiylik, vorisiy-
lik va uzviylik tamoyillariga amal qilindi.
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi» uch kitobdan iborat.
Birinchi kitobda Turkiston o ‘lkasining chor Rossiyasi mus-
tamlakasiga aylanishi, uning sabablari, mustamlakachilik tuzumining
Turkiston xalqlari boshiga solgan zulmu bedodliklari atroflicha
yoritiladi. Bu borada, xususan, quyidagi to‘rt masalaga to ‘xtalib
o ‘tiladi:
1. Chor Rossiyasi bosqini arafasida o ‘zbek xonliklari (Q o‘qon
xonligi, Buxoro amirligi, Xiva xonligi)dagi mavjud ijtimoiy-siyosiy
vaziyat.
2. 0 ‘rta Osiyo xonliklarining Rossiya tomonidan istilo
etilishi.
3. Chor Rossiyasining Turkistonni iqtisodiy-siyosiy, madaniy-
m a’naviy jihatdan t o i a mustamlakaga aylantirish uchun tutgan
siyosati va uning ayanchli oqibatlari.
4. Turkiston o ik a sid a milliy davlatchilikni tiklash va istiqlolga
erishish uchun olib borilgan kurashlar, xalq harakatlari, jadidchilik-
ning dastlabki qadamlari.
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi»ning ikkinchi kitobida mam-
lakatimizning sho‘rolar tuzumi (1917-1991) davri tarixi tarixiy
manbalar va yangi tadqiqotlar asosida, xolisona bayon qilinadi.
Kitobda asosan quyidagi masalalar tahlil qilinadi:
1.
Bolsheviklaming m ash’um oktyabr (1917) to ‘ntarishidan
so ‘ng Turkiston xalqlarining milliy-ozodlik va istiqlol uchun olib
borgan kurashini bo ‘g ‘ib tashlashga qaratilgan siyosati hamda
mustabid sho‘ro diktaturasi o ‘matilgandan keyin soxta davlatchilik
faoliyati; mulkdorlar sinfi va mulkga egalik qilish tuyg‘usini
y o ‘qotishga qaratilgan faoliyati; 0 ‘zbekistonda amalga oshirgan
1
Karimov I.
Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q. Т.: «Sharq», 1998, 30-bet.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi
qatag‘onlik va sovet Rossiyasining Turkistonni paxta va umuman
xom ashyo manbaiga aylantirishi.
2. Markazning 0 ‘zbekistonni umumbashariy qadriyatlardan
chetlatishi, uning tabiiy va madaniy boyliklarini ayovsiz talashi,
paxta yakkahokimligini kuchaytirib, mamlakatni og‘ir ekologik
ahvolga tushirib qo‘yishi va buning oqibatlari.
3. Marksizm-leninizm ta ’limoti va kommunistik mafkura ta-
moyillari, g'oyalari va bayrog‘i ostida 0 ‘zbekistonda barpo etilgan
«sosialistik jamiyat», uning manfaat hamda asl maqsadi. Shu bilan
birga, sho‘ro tuzumi davrida faoliyat ko‘rsatgan davlat va jamoat
arboblari, ilm-fan va madaniyat namoyandalarining ijtimoiy-siyosiy
va ilmiy-adabiy faoliyati, ulaming mamlakat va xalq oldidagi
xizmatlari va shaxsiy fojialari.
4. SSSRning tanazzulga uchrashi mantiqan va tarixan qonuniy
bir hoi ekanligi hamda m ash’um kommunistik ta ’limotning 0 ‘z-
bekiston xalqlari uchun tamoman yot va begonaligi.
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi»ning uchinchi kitobi mustaqillik
davri tarixini o ‘z ichiga oladi.
« 0 ‘zbekistonning yangi tarixi»ni yaratishda ijtimoiy fanlar
vakillari, ayniqsa atoqli tarixshunos olimlar, jam oat arboblarining
bildirgan fikr-mulohazalari va ko‘maklari ham foydali b o ‘ldi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va
jam iyat qurilishi akademiyasining « 0 ‘zbekistonning yangi tarixi»
markazi buning uchun ularga samimiy minnatdorchilik izhor
qiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
