Nafas shodmonov o‘zbek mumtoz adabiyoti tarixi

“Qisasi Rabg‘uziy”ning ahamiyati. 
Asar, avvalo, mazkur davrning madaniy-
estetik va adabiy-badiiy tamoyillari haqidagi tasavvurlarni; badiiy tafakkur darajasi 
hamda turkiy tilning lug‘at boyligi, grammatik strukturasi va boy imkoniyatlarini 
aks ettirgani bilan qadrlidir. 
“Qisasi Rabg‘uziy”ni diniy tasavvurlar manbai sifatidagina baholash bilan 
cheklanish ilmiy mantiqqa ziddir. To‘g‘ri, asarda diniy materiallardan keng 
ko‘lamda foydalanilgan. Adibning bu harakatini diniy tafakkurning ustuvorligi 
bilan belgilab bo‘lmaydi. Chunki bu materiallar san’atning juda ko‘p turlari uchun 
uzoq ishlangan obrazlar taqdim eta olishi bilan katta ahamiyatga ega. Jumladan, 
adabiyot ham jiddiy mavzularni yoritish va o‘ziga xos xarakterdagi obrazlarni 
yaratishda ulardan foydalanish yaxshi samara berishi “Qisasi Rabg‘uziy”da 
namoyon bo‘ldi. 
“Qissasi Rabg‘uziy” o‘zida bir necha mavzularni mujassamlashtirgan bo‘lib, 
ularda insoniyat hayoti, tarixi, taqdiri va kelajagi masalalari o‘ziga xos ramziy-
badiiy talqinlarda aks ettiriladi. Barkamol insonni tarbiyalashning muhim 
ma’naviy-axloqiy shartlari borasida hikoyalar qilinadi. 
Shuningdek, “Qisasi Rabg‘uziy” XIV asr ijodkorining imkoniyatlarini ham 
namoyish qiladi. Unga ko‘ra, adabiyotimizda badiiy tafakkuri to‘la shakllangan, 
turmush muammolarini anglash va ularning yechimlariga doir xulosalarga ega 
ijodkor avlodi yetishib, adabiy taraqqiyot uchun xizmat qilganlar. 
Asarni yaratishda turkiy xalq og‘zaki ijodi ta’siri ko‘zga tashlanadi. 
Shuningdek, u o‘zining nasriy va nazmiy mumtoz durdona ekani bilan adabiyot 
tarixi, adabiy shakl va ma’no, umuman, adabiyot nazariyasi nuqtai nazaridan olib 
boriladigan tadqiqotlar uchun material bo‘lishi bilan ham ahamiyatli. 
 
 

---

224 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
 
1.
Turkologiya ilmida “Qisasi Rabg‘uziy”ni o‘rganilish tarixidan nimalarni 
bilasiz? 
2.
“Qisasi Rabg‘uziy”ning kompozitsion qurilishi haqida so‘zlab bering. 
3.
“Qisasi Rabg‘uziy” genezisini nimalarga bog‘liq deb hisoblaysiz? 
4.
Qissalardagi badiiy shakllangan obrazlarni aniqlang. 
5.
Yordamchi qissalarning asar kompozitsiyasidagi o‘rniga aniqlik kiriting.
6.
“Qisasi Rabg‘uziy” nasridagi poetik xususiyatlarni tahlil qiling. 
7.
“Nosiruddin Burhonuddin Rabg‘uziy – yetuk shoir” mavzusida ilmiy 
maqola tayyorlang. 

---

225