S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

2.2. Kichik biznes va tadbirkorlik korxonalarini tashkil etish va davlat
ro ’yxatidan o ’tkazish tartibi
X alqim izda qadim dan bizgacha yetib kelgan “Y etti o ’lchab bir kes” , 
’’H isobini bilm agan xam yonidan ayrilur” yoki “B u dunyo hisobli dunyo ” kabi m aqollar 
va gaplar bor. Bu serm a’no gaplam ing m ag ’zini chaqib k o ’radigan b o ’lsak, bizning 
ajdodlarim iz bir ishni boshlashdan oldin puxta o ’ylab reja tuzganliklarini anglab olish 
qiyin emas albatta. A yniqsa tijorat g ’oyasini am alga oshirishda ishni dastavval reja 
tuzishdan boshlashlari o ’tmish avlodlam ing ish tajribasi yuzasida vujudga kelgan, deb 
qaraladi.
Y illar yillam i, asrlar asrlarni ortda qoldirib borayapdi. T abiat o ’zgaryapti, 
insonlam ing hayot tarzida o ’zgarishlar shiddatli tus olayapdi. B ularning ham m asi 
insonlam ing ish rejasining o ’zgarib borishiga o ’z ta ’sirini k o ’rsatyapti. Ish-rejalari ham 
inson ehtiyojlari va talabi bilan 
ham ohang 
o ’zgarib borayapti. B ozor iqtisodiyoti 
shariotida biznes va tadbirkorlik faoliyatining asosini biznes-reja tashkil etmoqda.
Biznes-rejaning m azm uni. 
B iznes-reja korxona faoliyatini m uvaffaqiyatli olib 
borishda, investor va kreditorlam i taklif qilishda m uhim rol o ’ynaydi. M uvaffaqiyatli 
tuzilgan biznes-reja korxonaning holatini chuqur taxlil qiladi ham da uning istiqboldagi 
rivojlanishiga xolisona va o b ’ektiv baho beradi. U m uhim xujjat hisoblanadi. Shu sababli 
uni korxona boshqam viga aloqador b o ’lm agan shaxslarga berish taqiqlanadi. B iznes-reja 
tadbirkorga daromad olish m aqsadida am alga oshirayotgan iqtisodiy faoliyati uchun 
sarf-xarajat miqdori va uni qancha m uddatda qoplash m um kinligi, firm a rentabelligi 
haqida m a’lum otlar bera oladi. B ulardan tashqari biznes-reja quyidagi o ’ta dolzarb 
vazifalam i yechishga xizm at qiladi:
- m avjud va yangidan tashkil topgan xususiy va aksiyador korxonalarga kredit olish;
- davlat korxonalarini xususiylashtirish b o ’yicha takliflarni asoslash;
- yangi faoliyatni boshlash va firm anining b o ’lg ’usi y o ’nalishini aniqlash;
- chetdan investorlam i jalb qilish;
- q o ’shm a korxonalam i tashkil qilish;
- buyurtm achi va xaridorlar bilan yirik shartnom alar tuzish;
- yangi malakali xodim lam i firm alarga jalb qilish:
- tovam i yoki x izm at turlarini ehetga chiqarishni asoslash.
B iznes-reja 
firm aning 
rivojlanish 
strategiyasini 
belgilab 
beradigan 
asosiy 
xujjatlam ing 
biridir. U firm a taraqqiyotining um umiy konsepsiyasiga asoslanadi, 
strategiyasining iqtisodiy, m oliyaviy jihatlarini birm uncha batafsil bayon etadi, aniq- 
tayin chora-tadbirlam i texnik-iqtisodiy jihatdan asoslab beradi.