‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

0 ‘zlashtirishga qaratilgan testlar
0 ‘zlashtirish nima va u qanday aspektlarda namoyon boiadi?
1. 0 ‘zlashtirish - bu o ‘quvchi-talabaning fanlar kesimida davlat standartlarini 
o ‘qib-o‘rganib, egallagan bilim, ko‘nikma va rnalakalari bo‘yicha erishgan natijalari.
2. 0 ‘zlashtirish - bu o ‘quvchi-talabaga davlat, jamiyat va ta’lim muassasasi 
tomonidan qo‘yilgan talablarga erishish.
3. 0 ‘zlashtirish o ‘quvchi-talabaning mavzu mazmuni, boblar, paragnflar 
bo‘yicha tushuncha, bilim, ko‘nikma va malakalami mu ay у an davrda o‘rganish 
uchun qilgan mehnati natijasi.
0 ‘qituvchining dars sifati va samaradorligiga baho quyidagi ko‘rsatkichlar 
asosida o ‘rganiladr.
- o ‘qituvchming darsni ta’lim jarayonida aniq maqsadga yo‘naltirganligi;
- o‘quvchi-talabalar bilan uning o ‘zaro samimiy, do‘stona munosabat va 
muloqotlarni o ‘mata olganligi;
- darsning o‘quvchi-talaba shaxsiga individual yondoshilganligi;
- o ‘quv jarayoniga tabaqali yondoshuvi;
- ta’lim mazmunini va o‘qitish metodlarini o ‘quvchi-talabalaming bilish 
qobiliyatlariga moslashtira olganligi;
- o ‘quvchi-talabalarda umum o ‘quv malaka va ko‘nikmalami shakllantirishi, 
ulami ta’lim mazmuniga qiziqtirishi, motivlami hosil qilganligi;
- o ‘quvchi-talabaning tushunishi, diqqat bilan tinglashi uchun bor imkon va 
kuchini sarf etishi;
- o ‘quvchi-talabalaming umummalaka va qobiliyatlarini rivojlantirishi;
- o ‘quvchi-talabani adolatli, xolisona, haqqoniy baholash va uning olgan 
baholarini amaliyotda qo‘llay olishi;
- o ‘quvchi-talabalaming milliy g‘oya, m a’naviy-ma’rifiy va madaniy jihatdan 
tarbiyalanganligiga erishishi.
Yuqoridagilardan ma’lumki, ta’lim markazida inson, shaxs turadi va barcha 
ta’limiy jarayonlar uning qobiliyati, imkoniyati, ehtiyojiga qaratiladi. Pedagogik 
diagnostika esa ana shu intilish, mehnat faoliyati samarasini ham ijobiy, ham salbiy 
jihatdan belgilab beradi.
Egallangan bilimlami qiyoslash, solishtirish, samaradorlikni, kamchilik va 
nuqsonlami belgilashda uning imkoniyati nihoyat darajada katta naf keltiradi. Oli 
Kyuforker ta’lim muassasalarida amalga oshiriladigan testni 3 ko‘rinishga bo‘ladi. 
Ular quyidagilar:
1. 0 ‘zlashtirishni muayyan bir davr ichida aniqlovchi test (masalan, turli 
sertifikatlar olish uchun topshiriladigan testlar).
2. 0 ‘quv qo‘llanmasining ma’lum bir qismi, bo‘limi va bobdan olingan 
axborotlaming qav darajada o ‘zlashtirilganligini aniqlovchi test.
3. 0 ‘quv dasturi yoki darslikdagi bir qism mashg*ulotlar o ‘tkazilgandan keyingi 
o ‘quvchi-talaba obzlashtirishidagi yutuq va nuqson tamoyillarim aniqlash testi.
Amaliyotda o ‘zlashtirishga qaratilgan testlar tobora kengroq o ‘nn olib 
bormoqda. Biz quyida o‘zlashtirishga qaratilgan testlami keltiramiz. Ular:
35

---

• Muayyan predmetni o ‘zlashtirishga qaratilgan testlar.
• 0 ‘zbek tilini o ‘zlashtirishga qaratilgan testlar.
• Chiroyli vozuvni belgilashgayo‘naltirilgan testlar.
• 0 ‘qish tezligi va texmkasmi belgilovchi testlar
• So‘z boyligini aniqlovchi testlar.
• Bolaning rivojlanishini belgilovchi testlar.
• Bolaning ta’lim muassasasi (maktab)ga tayyorligini aniqlovchi testlar.
• Bolaning intellektual faoliyatini aniqlashga qaratilgan testlar.
• Bolaning didaktik ko‘nikma va malakalarini belgilovchi testlar.
• Bolaning ma’naviy tarbiyalanganligini belgilovchi testlar.