‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Test metodi. 
Ushbu metod o'quvchi-talabalar tomonidan muayyan fan sohasi 
yoki faoliyat (kasbiy faoliyat) bo'yicha o'zlashtirilgan nazariy bilim va amaliy 
ko'nikma, malakalar darajasini aniqlashga xizmat qiladi. Test o 'z mohiyatiga ko'ra 
quyidagi savollardan iborat:
1) ochiq turdagi savollar (o'quvchi-talabalaming erkin, batafsil javob berishlari 
uchun imkon beruvchi savollar);
2) yopiq turdagi savollar (o'quvchi-talabalar “ha”, “yo‘q”, “qisman” yoki 
“ijobiy”, “qoniqarli”, “salbiy” va hokazo tarzdagi javob variantlarini tanlash orqali 
savollarga javob beradilar).
31

---

3) 
to ‘g ‘ri javob variantlari qayd etilgan savollar (o‘quvchi-talabalar o‘z 
yondoshuvlariga ko‘ra to‘g‘ri deb topgan javob vanantini belgilaydilar).
Test metodini qoTlashda aniqlanishi zarur boTgan bilim, ko‘nikma va 
malakalami turkum asosida berilishiga e ’tibor berish maqsadga muvofiqdir. Ushbu 
metodning afzalligi о ‘quvchi-talabalar javoblarini aniq mezonlar bo‘yicha tahlil etish 
imkoniyati mavjudligi hamda vaqtning tejalishi bilan tavsiflanadi. Shu bilan birga, 
chuqur o ‘ylanib tuzilgan topshinqlar asosida tajribada bir necha bor sinab 
ko‘rilganligi tufayli qisqa vaqt ichida ob’ektiv natijalar olish mumkin. Biroq, ushbu 
metod ayrim kamchiliklardan ham xoli emas. Chunonchi, aksariyat holatlarda 
javoblar yozma ravishda olinadi, shuningdek, o'quvchi-talaba taklif etilayotgan javob 
variantlardan birini tanlashi zarur. Shu bois о ‘quvchi-talaba o ‘z fikrini batafsil ifoda 
etish lmkoniyatiga ega emas.
Odatda barcha tekshiruvchilar tomonidan amalga oshirilgan nazorat shakli va 
metodlari ham test metodiga kiradi.
Nazoratning test metodi ilmiy asoslarga qurilgan bo‘lib, u m a’lum talab va 
qonun-qoidalar zamirida olib boriladi. Test metodi pedagogik diagnostika metodlari 
orasida eng qulayi hisoblanib, bu metod har jihatdan sifatli ma’lumot berishi bilan 
ajralib turadi. Test, asosan, psixolog olimlar tomonidan ishlab chiqilgan va 
amaliyotga tadbiq etilgan.
Test sinovi muntazam takomillashib boradi. Masalan, nemis olimi Linner “Test 
shaxsning turli holatlarini, shaxsiy xususiyat, imkoniyat va qobiliyatlarini aniqlovchi 
metoddir”, deb ta’nflaydi.
Test metodi chinakamiga pedagogik diagnostika metodi bo‘lib, u o ‘quv 
jarayonining pirovard natijasini ob’ektiv aniqlab berishga qodir mezon hisoblanadi. U 
doimo tahlil asosiga qurilib, aynan, shu xususiyatiga ko‘ra, pedagogik jarayon 
natijalarining takomillashib bonshiga yordam beradi.
Yuqorida bayon etilgamdek, test ham baholash, ham pedagogik diagnostika 
hisoblanadi. 0 ‘quvchi-talabalar bilimini bu usulda baholash chet davlatlarda 1930- 
yilda boshlangan boTib, keyingi vaqtlarda, mustaqillik yillarida u bizning ta’lim 
jarayonimizda ham keng qo‘llanilmoqda va hozirgi davrda o ‘quvchi-talabalar 
bilimini baholashda asosiy mezon sifatida qaralmoqda, foydalanilmoqda.