‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Matematik-statistik metod. 
Ushbu metod tajriba-sinov ishlari, shuningdek, 
umumiy holda diagnostikaning samaradorlik darajasini 
aniqlash maqsadida 
qo‘llaniladi. Muammo holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar maxsus matematik 
formulalar yordamida qayta tahlil etiladi. Yakuniy qiymat diagnostika samarasini 
ifodalovchi asosiy ko‘rsatkich hisoblanadi. Hozirgi kunda matematik-statistik 
metodning Styudent, Ko‘virlyag, Rokich, V.P Bespalko hamda V.V.Grechixin 
metodlaridan keng foydalanilmoqda.
To‘plangan bilimlami sinash uchun savollar:
1. Pedagogik diagnostikada ilmiy-tadqiqot metodlarini amalga oshirish uchun 
qanday shartlarga noya qilish zarur?
2. Kuzatuv metodi uchun nimalar talab etiladi?
3. Pedagogik diagnostikada so‘roqlash metodi qaysi holatlarda qo‘llaniladi?
4. Suhbat metodining samarali bolishiga qanday erishish mumkin?
5. Anketa va intervyu metodlari qanday amalga oshiriladi?
6. Ta’lim muassasasi hujjatlarini tahlil qilish qanday ahamiyatga ega?
7. 0 ‘z mohiyatiga ko‘ra testlar qanday savollardan iborat b oiadi?
21

---

8 Pedagogik tahlil metodi haqida fikryuriting.
9 Bolalar ijodini o‘rganishning qanday shakllari mavjud?
10. Qanday shartlar asosida pedagogik tajnba o ‘tkazish mumkin9
11 Matematik-statistik metodning ahamiyatini tushuntiring.
5-MAVZU: PED A G O G IK DIAGNOSTIKANING REYTING M ETODI
Asosiy tushunchalar: reyting metodi, natijalarning adolatli va haqqoniyligi,
bilimning standavt talablari, reytingdan maqsad. sifat ко rsatkichlari. nazorat
turlari, reyting talablari, ball, о zlashtimvchi
Reyting nima? U an’anaviy baholashdan nimasi bilan farqlanadi9 Baholashning 
reyting metodi joriy etilgach, biz nimalarga erishamiz?
Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, reyting metodi asosida olingan natijalar adolatli va 
haqqomy boiadi
Reyting - inglizcha “rating” so‘zidan olingan b o iib , baho, tartib yoki uning 
lug‘aviy m a’nosi ‘individual koeffitsent” degan ma’noni bildiradi. Reyting inson 
faoliyatidagi ijobiy va salbiy tomonlar o ‘zgarishini anglatadi. Reyting, allaqachon, 
ko‘pgina mamlakatlarda qo‘yiIadigan baho sifatida foydalanib kelinmoqda. 
0 ‘quvchi-talabalar bilimini bunday baholash usulining mohiyati o'quvchi-talabaga 
uzluksiz bilim olish va olgan bilimi natijasini muttasil tekshirib turish imkoniyatini 
beradi
Bilim sifatining bunday tizimi ta iim muassasalarimizda mustaqillik yillarida 
iste’molga kiritildi. Reyting tizimi о ‘quvchi-talabalar bilimi, ko‘nikma va 
malakalarmi o ‘quv fanlari kesimida ta iim standard arming barcha talablari bo‘yicha 
o ‘zlashtirilgan bilimlar sifati hamda samaradorligini baholash jarayonidir.
Reytingni ilg‘or metod sifatida shoshmashosharlik qilmasdan puxta o ‘rganib, 
unga yetarli muhit, sharoit va baza yaratmasdan, o ‘quvchi-talabalar, pedagog, ota- 
onalarni ushbu jarayonga tayyorlamasdan turib amalda qoilash mumkin emas. 
Shoshmashosharlik bilan tayyorgarliksiz qoilanilgan reyting tizimi 
0
‘quvchi- 
talabalar, 
o ‘qituvchilar 
va 
ota-onalar 
nazdida 
ishonchsizlikka 
uchrab, 
rasm iyatchilikkayoi tutishi mumkin.
Mutaxassis tayyorlashda eng muhim boig an jarayonlardan biri o ‘quvchi- 
talabalaming bilimini aniqlash va baholashdir. Shu bois, o ‘quv shartlarida 
qoilanilayotgan ko ‘p balli baholash (reyting) m aium mutaxassislar tayyorlashda 
sifat ko‘rsatkichlari bo‘yicha xalqaro mezonga oiishni ta ’minlashga qaratilgan.
0 ‘quvchi-talabalar bilimini nazorat qilish hamda baholashda reyting tizimiga 
oiishdan maqsad:
1. 0 ‘zbekiston Respublikasining “T a iim to‘g ‘nsida”gi qonuniga asoslangan 
davlat siyosatini izchillik bilan amalga oshinsh.
2. 0 ‘quvchi-talabamng o ‘zlashtirish darajasini aniqlashda haqqoniy, aniq va 
adolatli baholash.
3. Reyting tizimida har xil nazorat turlari dan keng foydalanish.
~>2

---

4. 0 ‘quvchi-talaba to‘plagan ballan orqali ma’lum bir fan bo‘yicha imtihon 
sinovda oladigan bahosini oldindan bilib olishi va kam ball to‘plaganlami 
ko‘rsatkichni yaxshilash uchun oldindan harakat qilishga undash.
5. 0 ‘quvchi-talabalaming o ‘quv yili davomida o ‘qitilayotgan fanlar bo‘yicha 
nazoratlaming qachon, qanday turi o ‘tkazilishini bilishi va unga tayyorgarlik ko‘rib 
borishlarini pedagogik hamda psixologik jihatdan yo‘naltirib borish.
6. 0 ‘quvchi-talabalaming mustaqil ishlash samaradorligini oshirish vab.
Reyting tizimi asosida o ‘quv rejasiga kiritilgan har bir fan bo‘yicha 
0
‘quvchi-
talaba o ‘zlashtirishining sifat ko‘rsatkichini ball bilan baholash yotadi. Har bir 
chorakdagi fanlardan to‘plangan ballar yig‘indisi o ‘quvchi-talabaning kurs reytingini 
tashkil qiladi.
Fanlar bo‘yicha о ‘quvchi-talabalarning o ‘zlashtirishini nazorat qilish 3 xil yo‘l 
bilan amalga oshiriladi.