O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

 
4.3. Yollash xarajatlari tarkibi 
 
Personalni yollash jarayonida kompaniyaning o’z ishlovchilari va tashqi agentlar 
ishtirok etadilar. Shu bilan birga xodimlarni tanlashni tashkil etish bilan bog’liq 
to’g’ridan-to’g’ri xarajatlar mavjud. Personalni yollashga bo’lgan xarajatlar yig’indisi 
ancha ko’p. Bu xarajatlarni uchta kategoriyaga bo’lish mumkin.
1. 
Ish haqi
va xodimlarni yollash jarayoni bilan bog’liq ishlovchilarning ijtimoiy 
ta’minotini ham o’z ichiga oluvchi xarajatlar. Xarajatlarning bu qismini uch guruhga 
bo’lish mumkin: 
a) 
amaliy xarajatlar ya’ni ish haqi
: 
• ishga yollash to’g’risidagi qarorlarni qabul qilish, kelishuvlarni olib borishda, 
kasbiy sinovlarda qatnashayotgan turli ierarxik darajadagi rahbarlar va hodimlarning; 

---

81 
• nomzodlarning kelgusidagi hamkasabalarining (ishga qabul qilish kelishuvlar 
asosida amalga oshirilsa); 
• boshqa manfaatdor shaxslar va bo’ysunishi mumkin bo’lganlarning 
(maslahatlar berish zarurati tug’ilganda yoki nomzod bilan uchrashuvlar bo’lgan 
taqdirda); 
b) personalni boshqarish xizmatining ish haqi: 
• yollash bo’yicha mutaxassislar: kadrchilar, kotiblar, psihologlar va h.z.; 
• ma’muriy xizmatlar: menedjerlar, xizmatchilar; 
• tibbiy-ijtimoiy xizmatlar: vrachlar, tibbiyot hamshiralari, ijtimoiy xizmat 
xodimlari; 
• mehnat va ish haqi bo’limlari xodimlari; 
• kasbiy rivojlanish, baholash va karerani boshqarish ekspertlari; 
v) boshqa funkstional xizmatlar xarajatlari
: 
• operativ hisob (byudjet); 
• buxgalteriya (schetlarga haq to’lash); 
• reja bo’limining tashkiliy xizmatlari (personal soni va ish joylarini asoslash, 
personal sonini prognozlash); 
• axborot ta’minoti xizmati (hujjatlarni tayyorlash va ishlov berish) 
2. to’g’ridan-to’g’ri sarflarga mos keladigan va ular bo’yicha schetlar yozilishi 
kerak bo’lgan boshqa xarajatlar (masalan e’lonlarga xarajatlar, maslahatchilar uchun 
gonorarlar, personalni yollash bo’yicha agentlarning yo’l xarajatlari, test va suhbatlar 
o’tqazish uchun bino yoki joyning ijarasi). 
Bu xarajatlar sezilarli bo’lishi ham mumkin. Masalan, oliy bo’g’in hodimlarini 
yollashda e’lon uchun xarajatlar uning yillik ish haqini 10-20foiz ni tashkil qilishi 
mumkin, personalni yollash bo’yicha agentlikning gonorari esa shu ish haqining 12-
20 foizni tashkil qiladi. Yuqori darajadagi mutaxassislarni yollash uchun maxsus 
agentlar jalb qilinsa, vakansiyalar haqidagi e’lonlar berilmaydi va agentliklarning 
xizmat tariflari ancha oshadi. 

---

82 
3.Personalni yollash bo’yicha ma’muriy xizmatlarning faoliyati bilan bog’liq 
xarajatlar:tibbiy ko’rik, kanstelyariya sarf-xarajatlari, test va imtihon o’tqazish bilan 
bog’liq xarajatlar.