Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

6.1-сҥўрет. Шийша блок тҥрлери 
а) БК 244

98; б) БКЦ 194

98; в), г) БПЦ 294

194

98. 
Шийша профилит қабырға, швеллер, тавр, ярымайлана, пакет кесе кесимли (профилли) 
болып, арнаўлы беккем шийшадан таярланады. Швеллер профилли шийша профилит ени 
250-500 мм, пакетлиники 250-300 мм болыўы мүмкин. Олардыӊ арматуралы ҳәм 
арматурасиз, реӊли ҳәм реӊсиз түрлери болып, йиғилаѐтганда арнаўлы суўыққа ҳәм суў 
орталығына шыдамлы үскенелер (прокладка) жәрдеминде тығызластырылады. Олар санаат 
имаратлары, спорт иншаатлары, транспорт тоқтаў орынлары қурылысында ислетиледи (6.2-
сүўрет). 
6.2-сҥўрет. Еки ҳәм ҥш қатламлы шийша пакетлер (а).
Шийша пакет тҥйинлериниӊ конструктив шешими-желимленген (б), кавшарланган (в) 
ҳәм кепсерленген (г) 
1-шийша; 2-ҳаўа (газли) қатлам; 3-таяныш рамкасы; 4-желимлеўши ҳәм тығызластырыўшы 
қатлам; 5-қорғасынлы бирикпе тийкарындағы қатлам; 6-шийша бетиндеги металластырылған қатлам; 
7-кавшарланган қатлам; 8-шийша кепсерленген түйин. 
Шийша найлар жиӊишке капиллярдан тартып тап диаметри 150 мм ге шекем болған 
қалыӊ дийўаллы ҳалда ислеп шығарылады. Шийша найлар химия, азық-аўқат, 
доришунослик, медицина ҳәм санааттыӊ басқа тармақларында ислетиледи. Олар иши силлиқ 
болып, гигиена талабларына жуўап береди. Шийша найлар морт, ийилиўдеги беккемлиги 
киши, ыссылыққа шыдамлылығы 40
0
С әтирапында болады. 
Кӛбикли шийша бир тәртипте жайласқан домалақ ковакчаларнинг (диаметри 0,1-0,6 
мм) ӛз-ара жуқа шийша дийўал менен ажыратылыўынан пайда болған. Кӛпик шийша 
санаатда ислеп шығарылатуғын шийша шығындыларды әбден түйип, оған газ пайда етиўши 
қосымшалар (кокс, ҳәктас, мрамор ҳәм т.б.) қосылады ҳәм 700-900
0
С еритилип, қәлипке 
қуйылады. Суйылтырылған шийшада қосымшалар газ пайда етеди ҳәм
 
қатыў процессинде 
буйымда майда геўекшелер пайда болады. Бул болса буйымныӊ орташа тығызлығы, 
ыссылық ҳәм даўыс ӛткизиўшеӊлигин кемейтиреди. Кӛпик шийшаныӊ геўеклиги 85-95%, 
орташа тығызлығы 200-400 кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти 0,08-0,12 Вт

м
0
С, 
қысылыўдағы беккемлиги 0,5-12,5 МПа әтирапында болады. 

---

47 
Кӛбик шийшадан ӛлшемлери 1000х500х125 мм ямаса 500х500х125 мм ли блок ҳәм 
плиталар таярланады. Кӛбик шийшаны пышқылаў, кесиў ямаса пармалаў мүмкин. Оннан 
таярланған буйымлар суўыққа ҳәмде химиялық агрессив орталықларға шыдамлы болады. 
Кӛбик шийша қурылыста кӛп қатламлы темирбетон панеллерде, гербиш ҳәм ағаш тахта 
дийўалларда, поллар ҳәм қабатлар аралық плиталарда, ыссылық изоляциясы қатламы 
сыпатында ислетиледи. Сырты 400
0
С қа шекем қызатуғын үскене ҳәм трубаларды қаплаўда 
да ыссылық изоляциясы материалы сыпатында ислетиўи мүмкин. 
Шийша талшық 
– боросиликат шийшасын жоқары температурада еритип, диаметри 
0,0002-0,03 мм тесиктен тартып шығарып, ғалтакларга орап алынады. Шийша талшығын 
үзликсиз түрде алыў технологиясы (6.3-сүўрет)те схема тәризинде кӛрсетилген.