Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

27-rasm.
Xizmat ko’rsatish jarayoni

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
77 
Xizmat ko’rsatish muassasalari o’zining ta’sir zonasi bilan birgalikda-xizmat 
ko’rsatishning hududiy tizimlarini tashkil etadi. Ular esa muayyan xizmat turini 
doimiy iste’mol qiluvchi barcha aholi manzilgohlari va shu xizmat turining uncha 
katta bo’lmagan muassasalarini o’z ichiga oladi. 
Aholiga xizmat ko’rsatish muassasalarini joylashtirishda quyidagi tamoyillar 
muhim rol o’ynaydi: 

aholi uchun qulayligi (xizmatni olishda kam vaqt sarflash va uning 
sifati);

iste’molchi va xizmat ko’rsatuvchining mavjudligi; 

aholi manzilgohlari va ularning katta-kichikligi; 

xizmatlarga bo’lgan aholining ehtiyojlari; 

xizmat ko’rsatish obyektlarining majmualiligi va ixtisoslashuvi; 

xizmat ko’rsatishning davriyligi; 

mintaqa aholi punklarining rivojlanish istiqbollari; 
Zamonaviy xizmat ko’rsatish tizimining muassasalari xizmat ko’rsatishning 
tashkiliy shakllariga ko’ra masofa va vaqtni hisobga olinadi (8-rasm). Jumladan: 
28-rasm.
Aholiga xizmat ko’rsatuvchi muassasalarning masofa va vaqt sarfiga ko’ra tasnifi

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
78 
a)
epizodik
(yil davomida bir necha marta foydalanish mumkin bo’lgan 
va bir-ikki soatlik transport qulayligiga ega bo’lgan; 
b)
davriy
(oyda bir necha marta foydalanish mumkinhamda 30 - 40 
minutlik transport qulayligi mavjud); 
c)
kundalik
foydalanishdagi (iste’molchining yashashjoyiga mumkin 
qadar qulay joylashtirilgan) xizmatko’rsatish muassasalariga ajratiladi. 
Bu esa xizmatko’rsatish tizimini ma’lum bir hududda pog’onali 
qurilishini belgilab beradi. 
Xizmat ko’rsatishning pog’onalashuvi, avvalo, aholi manzilgoxlarining katta-
kichikligi, funksiyalari bilan chambarchas bog’liq. Aholi manzilgoxlarining 
kattalashib borishi bilan ulardagi xizmatlar turi va muassasalari ham kupayib 
boradi va shunday qilib, ushbu aholi manzilgoxlarining region xizmat ko’rsatish 
tizimida tutgan mavqeyi va ranggi oshib boradi. 
Aholiga xizmat ko’rsatish muassasalari joylanishi belgilariga ko’ra:

lokal 
(bunday muassasalar aholining xizmatlarga bo’lgan ehtiyojlarini 
bevosita ishlab chiqarishda yoki o’qish, dam olish davrida qondirishga xizmat 
qiladi - oshxona, tibbiy manzilgoh, profilaktoriya va b.); 

umumiy
(ushbu guruhga mansub xizmat ko’rsatish muassasalari 
tarkibida aholining kundalik ehtiyojlariga xizmat ko’rsatuvchi muassasalar 
ko’pchilikni tashkil qiladi hamda ular aholi manzilgohlarining infrastruktura 
tizimiga kiradi); 
