Konstruktsion materiallar texnologiyasi

C sistemasi holat diagrammasining pastgi chap qismi. 
Тarkibidagi 
uglerod miqdori 
x 
% bo’lgan I qotishmani olaylik. I qotishma sovitilganda GS 
chizig’idagi 1 nuqtada austenitdan ferrit ajralib chiqa boshlaydi. Ma’lumki, α 

---

temirda uglerod kam eriydi shu sababli qotishma sovitishda davom ettirilganda ferrit 
ajralib chiqa borgani qolgan austenitga tobora boyiydi. Demak, austenitning 
konsentratsiyasi, ya’ni tarkibidagi uglerod miqdori GS chizig’I bo’ylab o’zgaradi. 1 
nuqta bilan ikki nuqta orasidagi, masalan, 
a 
nuqtadagi qotishma ferrit bilan 
austenitdan iborat bo’ladi. 
a 
nuqtadagi ferrit va austenit miqdorlarini kesmalar 
qoidasidan foydalanib topish mumkin, buning uchun 
a 
nuqtadan konoda (
bas 
chizig’i) o’tkaziladi.
Fe - Fe
3
C sistemasi holat diagrammasining o’ng qismi. 
Diagrammaning bu 
qismi va I, II hamda III qotishmalarning sovish egri chiziqlari tasvirlangan. 
Тarkibida 2,14 % dan ortiq uglerod bo’lgan qotishmalarning birlamchi 
kristallanishiga xos xususiyat shundan iboratki, bu qotishmalarda kristallanish 
1147
0
C da evtektik o’zgarish bilan tugallanadi. Тarkibida 4,3 % uglerod bo’lgan 
suyuq qotishma sovitilganda undan ikkita qattiq faza tarkibida uglerod miqdori 2,14 
% bo’lgan austenit hamda sementit hosil bo’ladi. Austenit bilan sementit 
aralashmasining ledeburit deb atalishiga sabab, 1147
0
C da jarayon ledeburit hosil 
bo’lishi bilan tugaydi. Тarkibida 2,14 % ortiq uglerod bo’lgan qotishmalar 
cho’yan 
deb ataladi. Fe - Fe
3
C
 
sistemasida uglerod kimyoviy birikma (Fe
3
C) tarkibiga kirgan 
holda bo’ladi va tarkibida 2,14 % dan ortiq uglerod bo’lgan qotishmaning siniq joyi 
yaltiroq oq tusda ko’rinadi, shuning uchun bunday qotishmalar