cho’yandagi qo’shimcha elementlarni oksidlash uchun pechga ma’lum miqdorda
temir rudasi solinadi. Skrap ruda jarayonida P va S ko'p bo'lgan shixta materiallari
ishlatiladi.Marten pechlarini asosiy qismi vannadir. Bu cho’zinchoq ish yoki eritish
bo’shlig’i bo'lib, metal bu vannani tubida joylashadi. Pechning devorlari o'tga
chidamli dinas yoki xrom magnezit g’ishtlardan terilgan. Pechni oldi qismida shixta
materiallarni yuklash uchun darcha bor. Orqa devorida erigan po'latni chiqarish
uchun teshik va nov mavjud. Pechni ish qismi yerdan 4,5-8 m balandlikda
joylashgan, bu esa tarnov ostiga katta hajmdagi kovshni quyishga imkon beradi.
Marten pechlarida metalni eritish uchun katta temperatura kerak, buning uchun havo
va gaz qizigan holda beriladi. Qizdirishni to’rtta regeneratorlari bajaradi.
Regeneratorlar o'tga chidamli g’ishtlardan vertikal kanalchalar shaklida terilgan
bo'lib, pechning har tomonidan ikkitadan joylashgan. Regeneratorlarning ustki
bo’shlig’i erish kamerasini tepa qismi bilan birlashgan bo'lib, pastki qismi kiritish
yoki chiqarish trubalari bilan birikkan. Pechning vannasiga haydaluvchi sovuq gaz
va havo qizigan gaz regeneratorlarining katak-katak kanallaridan o'tib, asta-sekin
qizitadi. Sovuq havo ham ikkinchi qizigan havo regeneratorlarining katak-katak
kanallaridan o'tib qiziydi. Marten pechlarida qayta temperatura kerak, buning uchun
metallni erishi uchun havo va gaz qizigan holda beriladi. Pechni vannasiga
haydaluvchi suvuq gaz va havo qizigan gaz reaksiyalarini katak-katak kanallaridan
o'tib, atsa-sekin qiziydi, sovuq havo ham ikkinchi qizigan havo ta’sirida qiziydi.
Jarayonni boshlanishida pechga haydaladigan gaz bilan havo 1100-1300
0
C qizdirilib
so'ng yuboriladi.
Regeneratorlardan haydalayotgan havo va gaz pechning bo'g’zida o'zaro
aralashib yonadi va natijada materiallar ma’lum vaqt o'tgandan so'ng eriydi. Havo
regenerartorlari kattaroq bo'lib, pechga ko'proq havo beradi. Chunki ortiqcha havo
pechning ichidagi cho’yan va skrap uglerodini va boshqa elementlarini oksidlaydi.
Har 20-30 minutda havo va gazning yo'nalishi avtomatik ravishda o'zgartirilib,
pechga borayotgan havo va gazning qizish darajasi tezlashadi. Qizdirilgan gazning,
qizdirilgan havoda yondirilishi natijasida pechning ishchi yuzasida temperatura
1800-1900
0
C ga yetadi, bu esa po'lat ishlab chiqarish uchun yetarlidir. Agarda
Marten pechlari tabiiy gaz yoki mazut yordamida qizdirilsa, gazlarning qizitib
beruvchi kameralarning hojati bo'lmaydi. Marten pechlarining hajmi har xildir. Eng
ko'p tarqalgani 50 dan 175 tonnagacha bo’lib, ish hajmi 500 tonnani sig’diradigan
pechlar ham mavjud.Alangali regenerator pechlarida pechning hajmiga,
ishlatilayotgan shixta tarkibiga, yoqilqi turiga, eritiluvchi po'latning markasiga qarab
bir sutkada 2-5 marta po'lat eritib olish mumkin. Yangi qurilgan yoki remontdan
chiqqan pechni yog’och va ko’mir hamda mazut gorelkalari bilan devorlarning
700
0
C qizdirib, so’ng regenerator orqali aralashma beriladi. Aks holda gaz tezda
yonmasdan havo bilan portlovchi modda hosil qilishi mumkin.Eritilayotgan po'latni
sifatini tekshirish uchun shixta pechda to’la eritib bo'lingandan so’ng uni mikro va
makrostrukturasi maxsus ekspress labarotoriyalarida tekshiriladi. 5-10 minutda
metalni ximiyaviy tarkibi tekshirib ulguriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: