Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

matritsa
deb 
nomlanadi, ikkinchisi 
dispers faza
.Kompozitlarni xossalari ularni tashkil etuvchi komponetlar 
xossalariga, ularning nisbiy miqdoriga va dispers fazaning geometriyasiga bog’liq. “Dispers 
fazaning geometriyasi” deganda zarralar shakli, o’lchami, hajmdagi taqsimlanishi va fazodagi 
orintatsiyasi nazarda tutiladi. Ayrim dispers fazalar geometriyasining variantlari rasmlarda 
keltirilgan. 
 
Rasm. 12.1.
Turli faktorlarni sxematik ko’rsatish – kompozitning xossalariga ta’sir etuvchi 
dispers faza zarrachalarining geometriyasi va fazoviy joylashishi: 
a
– kontsentratsiya; 
b 
– 
o’lchamlari; v –shakli; g – orientatsiyasi. (Richard A. Flinn and Paul K.Tirojan, 
Engineering Materials and Applications, 4
th 
edition. 1990, John Wiley Sons, New York)

---

73 
Rasm 12.2.
Turli tipdagi kompozitlarning klassifikatsiyasi, ushbu bobda muhokama qilinadigan. 
12.2. rasmda kompozion materiallarni oddiy klassifikatsiya bo’yicha uch sinfga 
bo’linadigan sxemasi keltirilgan: dispers to’ldirgichli kompozitla: tolalar bilar 
armaturalangan
kompozitlar; va konstruktsiya xosil qiluvchi strukturali kompozitlar. Xar bir sinf ikkita kenja 
sinfga bo’linadi. 
Zarrachalar bilan matritsada disperslangan kompozitlardagi dispers faza ekviasial 
mahsulotni ifodalaydi (ya’ni zarrachalar o’lchami barcha yo’nalishlarda deyarli bir hil). Tolalar 
bilan armaturalangan kompozitlarda tolalar shakliga ega (ya’ni komponentlar uzunligini 
diametriga katta nisbatdagi). Strukturali kompozitlarda kompozitsion va gomogen materiallar 
mujassamlangan. 
Bu bobda kompozitlarni muhokamasi keltirilgan klassifikatsiyaga monan olib boriladi. 
 
DISPERS TO’LDIRGICHLI KOMPOZITLAR