|
6
1.2 Kadrlar tayarlaw milliy modeliniń tiykarǵı strukturalıq bólimleri.
Kásip tálimi metodikası pán retinde XX ásirdiń ekinshi yarımında, Ózbekstanda
bolsa 1985 jıldan baslap qáliplese basladı. Buǵan tiykarǵı sebep bolsa orta ulıwma
bilim beriw mekteplerine «Informatika hám esaplaw texnikası tiykarlari»
predmetiniń kiritiliwi boldı.
Informatika hám informaciyalar texnologiyaları menen baylanıslı bolǵan pánlerdi
oqıtıw metodikası boyınsha ilimiy izertlewler professorler M. Z. Ziyoho'jaev, A. A.
Abduqodirov, dotsent T. R. Azlarov hám basqalar tárepinen alıp barılǵan jáne bul
tarawda arnawlı bir jetiskenliklerge de erisilgen.
Ózbekstan Respublikası tálim sistemasına jańa buwın, orta -arnawlı hám kásip-
óner táliminiń kiritiliwi menen informatika baǵdarı daǵı pán oqıtıwshıları ushın
informatika oqıtıw metodikasın jaratıw sıyaqlı aktual mashqalanı sheshiw kerek
boladı. Bunda tiykarǵı máseleler:
-informatika baǵdarlarında arnawlı pánlerdi oqıtıwdıń maqseti hám wazıypaları
qanday ;
-oqıw predmeti retinde pánlerdiń mazmunın neler shólkemlestiriwi kerek;
-pánlerden oqıw materialı qaysı izbe-izlilikde jaylasıwı hám oqıwshılarǵa
jetkeziliwi kerek;
-pánlerden oqıw materialın tolıq hám tereń úyreniw ushın qanday usıl, forma hám
qurallardan paydalanıw kerek.
Ekenin aytıw kerek, hár qanday pánni oqıtıwda barinen burın tómendegi
dástúriy sorawlar ushlıǵı qóyıladı:
- pánni ne ushın úyreniw kerek (yaǵnıy, maqset hám wazıypalardı anıqlaw )?
- neni úyreniw kerek (yaǵnıy, mazmunni anıqlaw )?
- qanday úyretiw kerek (yaǵnıy, tálimdiń nátiyjeli usıl hám quralların anıqlaw )?
Kásip tálimi metodikası páni orta arnawlı kásip-óner tálimi oqıtıwshıların kelesi
kásiplik iskerliginde hár tárepleme tayarlawdı ámelge asırıw ushın tereń tálim
beriwge qaratılǵan. Ol predmet retinde informatika baǵdarı daǵı, orta buwın daǵı
qánigelerdi tayarlawda qatnasıw etiwshi bolajaq oqıtıwshılardı kásibi jóneltiriw
boyınsha teoriyalıq bilimler beriwge tiykarlanǵan. Zamanagóy tálimde bul bárinen
7
burın studenttiń socialliq ómir iskerliginde sanalı, sanalı hám mádeniyatlı
munasábette bolıwǵa úyretiw bolıp tabıladı. «Ma'lakaviy tálim metodikasi» páni bir
neshe qánigelik pánleri menen baylanıslı bolǵanı ushın ol bul pánlerdiń
metodologiyalariga tiykarlanadı hám tálim-tárbiyanıń ulıwma principlerıge
tayanadi. Ekenin aytıw kerek, bul principler pedagogika hám didaktika tárepinen
islep shıǵıladı. Bunnan tısqarı qaniygelik tálim metodikası fiziologiya hám
psixologiya tárepinen ornatılǵan nizamlıqlardan da tikkeley paydalanadı.
Ekenin aytıw kerek, metodika bul- metod hám usıllar jıyındısı bolıp, qanday da
háreketti ámelge asırıw bolıp tabıladı. SHunday gápler ámeldegi: oqıtıw metodikası,
úyretiw metodikası. Bul eki túsinik de ámelde teń haqılı bolıp, oqıtıw bul
úyretiwshiniń iskerligi. Oqıtıw metodikası - oqıw predmeti retinde kelesi injener-
pedagog aldına tómendegi wazıypalardı qóyadı. «Qanday hám neni oqıtıw kerek? »,
«Ne ushın naǵız ózinday oqıtıw kerek? ».
Tálim hám tárbiyanıń ulıwma maqsetlerinen, onıń zamanagóy pánler
sistemasında tutqan ornı hám wazıypalarınan, jámiyet turmısındaǵı áhmiyetinen
kelip shıqqan halda pánniń tiykarǵı maqsetlerin tómendegishe belgilew múmkin:
oqıwshılarda komp yuter sawatlı adamlıǵın rawajlandırıw ;
oqıwshılarda informaciyaǵa qayta islew, uzatıw hám odan paydalanıw
processleri haqqındaǵı bilimler tiykarların bekkem hám sanalı ózlestirip
alıwların támiyinlew;
oqıwshılarǵa dúnyanıń zamanagóy ilimiy kórinisin qáliplestiriwde
informaciya processleriniń áhmiyetin, jámiettiiń rawajlanıwında informaciya
hám kommunikatsion texnologiyalardıń rolin ashıp beriw;
turmısında kompyuterlerden sanalı hám ratsional paydalanıw kónlikpelerin
qáliplestiriw;
Joqaridagi máselelerden hesh biri qalǵanlarınan úzilgen halda, bólek hal
etilmesligi kerek. Olar bir pútinlikte, bir-biri menen bekkem baylanıslı halda ámelge
asırılıwı kerek, sebebi oqıwshılar tárepinen jónelis pánleri tiykarların bekkem iyelew
nátiyjesinde olardı oylawın tárbiyalaw, ilimiy hám kásiplik dúńyaǵa kózqaras
tiykarların jaratıw múmkin.
8
Oqıwshılardı tuwrı hám tereń juwmaqlar shıǵarıwǵa, logikalıq baqlawlar etiwge
úyretiw, olarda hár bir máseleni sheshiwge sın kózqarastan hám dóretiwshilik
jantasıwǵa alıp kelip, túrli shárt-shárayatlarda ónimli iskerlik kórsete alıwlarına
múmkinshilik beredi.
Kadrlar tayarlaw milliy programması, O'zRning kadrlar tayarlaw milliy
programması — 1997 y. 29 avg. de Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısınıń 9 -
sessiyasında Ózbekstan Respublikası birinshi prezident I. A. Karimov ǵayratı menen
qabıl etilgen. Programmanıń maqseti bilimlendiriw tarawın tupten reformalaw, onı
ótken zamannan qalǵan ideologiyalıq qáliplerden tolıq qutıltırıw, joqarı maman
kadrlar tayarlawdıń rawajlanǵan demokratiyalıq mámleketlikler dárejesindegi,
joqarı ruwxıy hám etikalıq talaplarına juwap beretuǵın milliy sistemasın jaratıwdan
ibarat. K. t. m. d. O'zRning " Tálim tuwrısında" gi nızamı (1997 y. avg.)
qaǵıydalarına muwapıq halda tayarlanǵan bolıp, milliy tájiriybediń analizi hám
jáhán kólemi tálim sistemasındaǵı tabıslar tiykarında tayarlanǵan hám de joqarı
ulıwma hám kásip-óner mádeniyatına, dóretiwshilik jáne social aktivlikke, sociallıq-
siyasiy turmısda ǵárezsiz túrde móljeldı tuwrı ala biliw uqıpına iye bolǵan, keleshek
wazıypaların ilgeri jıljıtıw hám sheshiwge ılayıq kadrlardıń jańa áwladın
qáliplestiriwge jóneltirilgen. Programma kadrlar tayarlaw milliy modelin ámelge
asıriwdi, hár tárepleme kámal tapqan, jámiyette turmısqa maslasqan, tálim hám
kásip-óner programmaların sanalı túrde tańlaw hám keyinirek puqta ózlestiriw ushın
sociallıq-siyasiy, huqıqıy, psixologiyalıq -pedagogikalıq hám b. tárzdegi
sharayatlardı jaratıwdı, jámiyet, mámleket hám shańaraq aldında óz
juwapkershiligin sezim etetuǵın puqaralardı tárbiyalawdı názerde tutadı.
Programma 5 bólimden ibarat : Máseleler hám kadrlar tayarlaw sistemasın tupten
reformalaw faktorları ; Milliy programmanıń maqseti, wazıypaları jáne onı ámelge
asıriw basqıshları ; Kadrlar tayarlawdıń milliy modeli; Kadrlar tayarlaw sistemasın
rawajlandırıwdıń tiykarǵı baǵdarları ; Milliy programmanı ámelge asıriwge tiyisli
shólkemlestirilgen ilajlar.
9
Do'stlaringiz bilan baham: |
