Arnawli bilimlendiriw ministrligi berdaq atinda

Júzege kelgen kemshiliklerdi sheshimi.
Kadrlar tayarlaw sistemasın tupten reformalawdıń zárúrli faktorları 
tómendegilerden ibarat : 
respublikanıń demokratiyalıq huqıqıy mámleket hám ádalatlı puqaralıq jámiyeti 
qurıw jolınan izbe-iz ilgerilep baratırǵanlıǵı ; 
mámleket ekonomikasında túpkilikli ózgertiwlerdiń ámelge asırılıwı, respublika 
ekonomikası tiykarınan sheki onim baǵdarınan básekige shıdamlı sońı ónim islep 
shıǵarıw jolına izbe-iz ótip atırǵanlıǵı, mámleket kirip potencialınıń 
kengayayotganligi; 
mámleket social siyasatında shaxs mápi hám tálim ústinligi qarar tapqanlıǵı ; 
milliy ózlikti ańǵarıwdıń ósip barıwı, patriotlıq, óz watanı ushın maqtanısh 
seziminiń qáliplesip atırǵanlıǵı, bay milliy materiallıq -tariyxıy dástúrlerge hám 
xalqımızdıń intellektuallıq miyraslarına húrmet; 
Ózbekstannıń jáhán jámiyetshiligine integraciyası, respublikanıń jáhán daǵı 
mavqyei hám abırayınıń bekkemlenip baratırǵanlıǵı. 

---

15 
II. Házirgi zaman kadrlardi tayarlawdıń milliy modeli. 
2.1. kadrlar tayarlawdıń milliy modeli.
Usı programmanıń maqseti bilimlendiriw tarawın tupten reformalaw, onı ótken 
zamannan qalǵan ideologiyalıq qarawlar hám sarqitlardan tolıq qutıltırıw, 
rawajlanǵan demokratiyalıq mámleketlikler dárejesinde, joqarı ruwxıy hám etikalıq 
talaplarǵa juwap beretuǵın joqarı maman kadrlar tayarlaw Milliy sistemasın jaratıw 
bolıp tabıladı. 
Bul maqsetti ámelge asıriw tómendegi wazıypalar hal etiliwin názerde tutadı : 
«Tálim tuwrısında»gi Ózbekstan Respublikası Nızamına muwapıq tálim 
sistemasın reformalaw, mámleket hám mámleketlik emes tálim mákemeleri hám de 
tálim hám kadrlar tayarlaw salasında báseki ortalıǵın qáliplestiriw negizinde tálim 
sistemasın birden-bir oqıw -ilimiy-islep shıǵarıw kompleksi retinde izbe-iz 
rawajlandırıwdı támiyinlew; 

tálim hám kadrlar tayarlaw sistemasın jámiyette ámelge asırılıp atırǵan 
jańalanıw, rawajlanǵan demokratiyalıq huqıqıy mámleket qurılısı 
processlerine maslaw ; 

kadrlar tayarlaw sisteması mákemelerin joqarı maman qánigeler menen 
támiyinlew, pedagogikalıq iskerliginiń orını jáne social mártebein kóteriw; 

kadrlar tayarlaw sisteması hám mazmunın mámlekettiń social hám 
ekonomikalıq rawajlanıwı kelesheklerinen, jámiyet mútajliklerinen, pán, 
mádeniyat, texnika hám texnologiyanıń zamanagóy jetiskenliklerinen kelip 
shıqqan halda qayta qurıw ; 

tálim alıwshılardı ruwxıy -etikalıq tárbiyalawdıń hám bilimlendiriw islerdiń 
nátiyjeli formaları hám de usılların islep shıǵıw hám engiziw; 

tálim hám kadrlar tayarlaw, tálim mákemelerin attestatsiyadan ótkeriw hám 
akkreditatsiya qılıw sapasına ataq beriwdiń qalıs sistemasın engiziw; 

jańa sociallıq-ekonomikalıq sharayatlarda tálimdiń talap etiletuǵın dárejesi 
hám sapasın, kadrlar tayarlaw sistemasınıń ámelde iskerlik kórsetiwi hám 
turaqlı rawajlanıwınıń kepilliklerin, ústinligin támiyinleytuǵın normativ, 
materiallıq-texnikalıqa hám informaciya bazasın jaratıw ; 

---

16 

tálim, pán hám islep shıǵarıw nátiyjeli integraciyalashuvini támiyinlew, 
tayarlanıp atırǵan kadrlardıń muǵdarı hám sapasına salıstırǵanda mámlekettiń 
talapların, sonıń menen birge mámleketlik emes strukturaları, kárxanalar hám 
shólkemlerdiń buyırtpaların qáliplestiriwdiń mexanizmlerin islep shıǵıw ; 

úzliksiz tálim hám kadrlar tayarlaw sistemasına byudjetten tısqarı aqshalar, 
sonday-aq sırt el investitsiyaları qosıwdıń real mexanizmlerin islep shıǵıw 
hám ámeliyatqa engiziw; 

kadrlar tayarlaw salasında óz-ara mápli xalıq aralıq sheriklikti rawajlandırıw. 
Fizika pánenen kadrlar tayarlaw milliy modeliniń tiykarǵı strukturalıq bólimleri 
tómendegilerden ibarat esaplanadi: 
shaxs — kadrlar tayarlaw sistemasınıń bas penensub'yekti hám ob'yekti, 
bilimlendiriw tarawı daǵı xızmetlerdiń qarıydarsı hám olardı ámelge asırıwshı ; 
mámleket hám jámiyet — tálim hám kadrlar tayarlaw sistemasınıń iskerligin 
tártipke salıw hám baqlawdı ámelge asırıwshı kadrlar tayarlaw hám olardı qabıl qılıp 
alıwdıń kepil adamları ; 
úzliksiz tálim maman básekige shıdamlı kadrlar tayarlawdıń hasası bolıp, 
tálimdiń barlıq túrlerin, mámleket tálim standartların, kadrlar tayarlaw sisteması 
strukturası jáne onıń iskerlik kórsetiw ortalıǵın óz ishine aladı ; 
pán joqarı maman qánigeler tayarlawshı hám olardan paydalanıwshı, aldıńǵı 
pedagogikalıq hám informaciya texnologiyaların islep shıǵıwshı ; 
islep shıǵarıw kadrlarǵa bolǵan mútajlikti, sonıń menen birge olardıń tayarlıq 
sapası hám dárejesine salıstırǵanda qoyılatuǵın talaplardı belgileytuǵın tiykarǵı 
buyırtpashı, kadrlar tayarlaw sistemasın finans penenhám materiallıq-texnikalıqa 
tárepinen támiyinlew procesiniń urıs qatnasıwshısısı. 
Mámleket hám jámiyet úzliksiz tálim hám kadrlar tayarlaw sisteması barlıq ushın 
ashıq bolıwın hám turmıs ózgerislerine maslasıwshılıǵın támiyinleydi. Ózbekstan 
Respublikası tárepinen insan huqıqları, tálim, bala huqıqı salasındaǵı shártnamalar 
hám konventsiyalarning atqarılıwı, kadrlar tayarlaw salasında jáhán aldıńǵı 
tájiriybesin esapqa alıw úzliksiz tálim hám kadrlar tayarlaw sistemasınıń barlıq 
táreplerine tiyisli bolıp, onıń rawajlanıwı faktorlarınan biri bolıp tabıladı. 

---

17 
SHAXS 
Kadrlar tayarlaw salasındaǵı mámleket siyasatı insandı intellektuallıq hám 
ruwxıy -etikalıq tárepten tárbiyalaw menen tıǵız baylanıslı bolǵan úzliksiz tálim 
sisteması arqalı hár tárepleme bárkámal shaxs puqaranı qáliplestiriwdi názerde 
tutadı. Sol tárzde puqaranıń eń tiykarǵı konstituttsiyaviy huqıqlarınan biri bilim 
alıw, dóretiwshilik qábiletti kórinetuǵın etiw, intellektuallıq tárepten rawajlanıw, 
kásipi boyınsha miynet qılıw huqıqı ámelge asariladi. 
«Tálim tuwrısında»gi Nızam ulıwma orta hám orta arnawlı, kásip-óner tálimi 
standartları arqalı sapalı tálim alıw, sonıń menen birge tálim hám kásip-óner tárepten 
tayarlıqtıń formaları hám túrlerin tańlawdı, úzliksiz ilmiy tájriybe asırıp barıw, 
zárúrat talap etse, tiyisli qayta tayarlıqtan ótiw huqıqın hám keń múmkinshiliklerin 
názerde tutadı. 
Tálim xızmetleriniń qarıydarsı retinde shaxsqa mámleket tálim standartları arqalı 
sapalı tálim alıw hám kásip-óner tayınlıǵı kóriw kepillik beriledi. Tálim alıw 
processinde shaxs mámleket tálim standartlarında ańlatpa etilgen talaplardı orınlawı 
shárt.Shaxs tálim xızmetleriniń jaratıwshısı retinde tiyisli ilmiy tájriybe dárejesin 
alǵannan keyin, tálim, materiallıq islep shıǵarıw, pán, mádeniyat hám xizmet 
kórsetiw salasında iskerlik kórsetedi hám óz bilimi hám tájiriybesin úyretiwde 
qatnasadı.