Arnawli bilimlendiriw ministrligi berdaq atinda

2.2. Házirgi zamannıń kadrlar tayarlawdıń milliy modeli.
Bilimlendiriw h’aqqında 1997-jılı 29-avgustta «Ta’lim h’aqqında nızam» qabıl 
qılındı. Ta’lim ta’rbiya islerinde h’a’m belgilenip atırg’an jumıslardı insan 
o’mirinde paydalanıwda printsip-qayta islewlerdi basqıshpa-basqısh o’tkeriw 
printsipi qoyılg’an.
1-basqısh - o’tiw da’wiri bolıp, ol 1997-2001 jıllarda, yag’nıy 4 jıl dawamında 
ju’rgiziledi. Bunda kadrlar tayarlaw du’zimin sıpatın saqlap qalıw, onın’
rawajlanıwı ushın h’uqıqıy-normalıq, ilimiy metodikalıq. finans-materiallıq sha’rt-
sharayatlar jaratıw lazım. Bul basqıshta tiykarınan to’mendegi wazıypalardı orınlaw 
kerek. Milliy da’stu’rdi a’melge asırıwdın’ baslanıwı, jan’a talaplarg’a juwap 
beretug’ın pedagogikalıq kadrlardı tayarlaw: oqıw standartların jaratıw, jan’a oqıw 
programmaları u’stinde islew: ulıwma ta’lim mekteplerinin’ du’zilisi ta’repinen 
qayta qurıw( u’sh jıllıq ta’lim-orta arnawlı h’a’m ka’sip o’ner bilim orınları (ka’sip 
o’ner kolledji h’a’m akademiyalıq litsey) quramına sharayat jaratıw u’zliksiz ta’lim-
ta’rbiya quramına tiykar salatug’ın sharalardı a’melge asırıw. 
2-basqısh - 2001-2005 jıllardı o’z ishine aladı. Bunda Milliy da’stu’rdi ken’ 
ko’lemde a’melge asırıwg’a erisiw lazım.
3-basqısh - 2005 h’a’m keyingi jıllarg’a go’zlengen bolıp, onda toplang’an
ta’jiriybelerdi talqılaw h’a’m ulıwmalastırıw tiykarında o’zgermeli sotsial-
ekonomikalıq sha’rt - sharayatlardı itibarg’a alıp kadrlar tayarlaw du’zimin 
teren’lestiriw h’a’m ja’nede rawajlandırıw. Bunın’ ushın to’mendegi du’zimdi tiykar 
etip alsaq, go’zlegen na’tiyjelerge erisemiz.
1.Mektepke shekemgi ta’lim 3-6, 7 jasqa shekem
2.Baslang’ısh ta’lim 1-4 klasslardı o’z ishine aladı h’a’m bunda oqıw 6-7 jastan 
baslanadı
3.Ulıwma ta’lim. Bunda oqıwshılarg’a 5-11 klasslar ko’leminde bilim h’a’m 
ta’rbiya beriledi. Bul ma’jbu’riy ta’lim bolıp esaplanadı.
4.Orta arnawlı bilim h’a’m ka’sip-o’ner ta’limi. Oqıw mu’ddeti 3 jıldan kem 
bolmag’an akademiyalıq litsey h’a’m ka’sip-o’ner kolledjleri

---

22 
5.Joqarı qa’nigelestirilgen ta’lim 4 jıldan kem bolmag’an mu’ddette dawam etedi 
(18-19 jastan).
Joqarı qa’nigelik ta’limi bakalavriat h’a’m magistratura bolıp bo’linedi.
Bakalavr bag’darlardın’ biri bolıp, bazalıq joqarı bilim beriw bolıp tabıladı. 
Bunda oqıw mu’ddeti 4 jıl dawam etip, joqarı mag’lıwmat h’a’m tayanısh diplomın 
alıw menen tamamlanadı.
Magistratura anıq qa’nigelik boyınsha joqarı ka’siplik ta’lim bolıp bakalavr 
tiykarında keminde 2 jıl dawam etedi. Magistratura juwmaqlawshı kvalifikatsion 
ma’mleketlik attestatsiyası h’a’m magistrlik dissertatsiyasın qorg’aw menen 
tamamlanadı.
Sonın’ menen birge biz o’z mu’ta’jliklerimiz h’a’m ishki sharayatlarımız 
boyınsha ta’lim du’ziminde juwmaqlawshı bir basqıshtı basıp o’tiwimiz kerek. Bul 
basqısh eki da’rejege bo’linedi, yag’nıy aspirantura h’a’m doktoranturadan ibarat 
boladı.
Aspirantura aqırına jetkizilgen magistrlik tiykarında 3 jıl dawam etip, 
dissertatsiya qorg’aw menen tamamlanadı h’a’m «İlim kandidatı» ilimiy da’rejesi 
beriledi.
Doktorantura ilim kandidatı ilimiy da’rejesi tiykarında 3 jıl dawam etip, 
dissertatsiya qorg’aw menen tamamlanadı h’a’m «İlim doktorı» ilimiy da’rejesi 
beriledi. Bulardan basqa jan’a oqıw rejesi boyınsha qosımsha ka’siplik ta’limdi-
qayta tayarlaw h’a’m ta’jiriybe asırıw ma’selesinede u’lken itibar beriliwi kerek.