Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти қ. Р. Абдурасулова

даромадлар тенгсизлиги
вужудга келти-
ради, деб таъкидлайди иқтисодчи. Бу тенгсизликка барҳам бе-
риш учун маълумот олиш, бандлик ва етарли даромад олиш им-
кониятларини жамиятнинг барча вакиллари учун тенглаштириш 
зарур. 

---

54 
Вестфалия университети криминология институтининг раҳ-
бари Ганс Иоахим Шнайдер жиноятчилик сабабларининг уч иқ-
тисодий назариясини қайд этади: 
1) депрессия назарияси – конъюнктура юқори бўлган даврда 
жиноятчилик камаяди, иқтисодий депрессия даврида эса – ку-
чаяди; 
2) экспансия назарияси – иқтисодиѐт ўсиши билан жиноят-
чилик ҳам ўсиб боради, иқтисодий ўсиш пасайиши билан эса – 
пасаяди; 
3) депрессия ва экспансиянинг уйғунлик назарияси – иқтисо-
диѐт юксалган ва пасайган пайтларда жиноятчиликнинг ўсиши 
рўй беради
1
. 
Жиноятчилик сабабларига нисбатан асосий ѐндашувларнинг 
қисқача таҳлилидан умумий хулоса тариқасида қуйидагиларни 
қайд этиш мумкин. 
Ҳар қандай ҳодиса серқиррадир. У минглаб боғланишлар ва 
ўзаро таъсирларга эга. Жиноятчилик ҳам, унинг сабаблари ҳам 
бундан мустасно эмас. Боз устига, улар энг мураккаб ҳодиса-
лардир.
Буни тан олиш уларни кўп томонлама тушунтириш имко-
нияти ва зарурлигини назарда тутади. Шу сабабли юқорида 
қайд этиб ўтилган барча назариялар яшаш ҳуқуқига эгадир. 
Жиноятчилик сабаблари муаммосига ҳар хил ѐндашувлар 
илгари сурилиши мумкин. Вазифа ҳар хил омиллар йиғиндиси-
да ҳар бирининг ўрни ва ролини аниқлаш, уларни изчил бир ти-
зимга солишдан иборатдир. Аммо бунинг учун, албатта, жуда 
истеъдодли «меъмор» зарур. 
Шу билан бирга, кўрсатилган омилларнинг замон ва маконда 
ўзаро таъсирга киришиш, нафақат барча жиноятларга (умумий) 
ва муайян жиноятларга (хусусий) нисбатан, балки жиноятлар-
нинг муайян тоифаларига нисбатан (махсус) намоѐн бўлиш ме-
ханизмини (шаклларини) аниқлашга ҳаракат қилиш лозим.