O’quv darslik

b) Sintetik preparatlar (tribenozid) 
Gemoroyni sistemali va maxaliy farmakoterapiyasi, tana pastki kismi venoz 
kon tomirlarining surunkali etishmasligini davolashga uxshash. Lekin uzining 
spestifikasiga ega. Gemoroyni davolashda nonarkotik analgetiklar, spazmolitiklar, 
nosteroid yalliglanishga karshi moddalar va gemostatiklar katta axamiyatga ega.
Tabiiyki , yugon ichak funkstiyasini mutadillab turish xam kompleks davolashni 
kerakli komponentiga kiradi.

Sxema 14.8. Pastki kism venoz tomirlarini surunkali etishmasligini rivojlanish 
mexanizmlari.
B. Venoprotektor ta’sirga ega bulgan preparatlar. 
a) Usimliklardan olingan (rutin preparatlari va uning xosilalari, Ginkgo daraxti 

---

- 445 -
bargidan tayyorlangan preparatlar) 
b) 
Sintetik preparatlar
(kalstiya dobezilat) 
A. VENA TONUSINI OShIRUVChI VA VENOPROTEKTOR TA’SIRGA EGA 
BULGAN PREPARATLAR 
 
Bu guruxdan eng yukori samaradorlikga ega bulgan preparat detraleks 
(daflon 500) xisoblanadi. Tarkibida 
bioflavonoid diosmin 
(90%) va
 
gesperidin
1
 
(10%) tutadi
.
Ichakda mikroorganizmlar ta’siri ostida aglikon diosmetinga tez 
aylanadi. Shunday kilib, diosmetin, detraleksni asosiy ta’sir kiluvchi moddasi 
xisoblanadi. Preparat turli xil ta’sirga ega bulib, pastki a’zolar venalarni surunkali 
etishmovchiligini davolashda yaxshi samara beradi. Preparat vena tonusini 
oshiradi, kapillyarlarni utkazuvchanligini kamaytiradi, mikrostirkulyastiyani 
yaxshilaydi.
Bundan tashkari, preparat adgeziya molekulasini ishlab chikarilaishini 
kamaytiradi, leykostitlarni adgeziyasini faollanishini kamaytiradi, yalliglanish 
jarayonini, yalliglanish mediatorlarini va kislorodni erkin radikallarini
pasaytiradi, limfa aylanishlarini yaxshilaydi. Bu effektlar, venoz kon aylanishiga, 
mikrostirkulyastiyaga, tukimalar trofikasiga ijobiy ta’sir kursatadi. Prepartni
ichishga buyuriladi. Detraleks juda katta bulmagan (< 2 mkm) mikronizirlangan 
turda chikariladi, ichakdan yaxshi suriladi. Diosmetinni yarim yashash davri t
1/2
~ 
8-12 soat. Metabolit kurinishida buyrakdan (~ 2/3) va safrodan (~ 1/3) 
organizmdan chikib ketadi. Preparat teri yuzasidan xam absorbstiyalanadi. 
Vena tomirlari tonusini (a-adrenomimetik) oshiruvchi va shishlarga karshi 
ta’sir iglistы shipovatoy 
(Ruscus aculeatus) preparatlariga xam xos. Tarkibida 
saponin va flavonoidlar mavjud. Anik tarkibi ma’lum emas. Kombinirlangan 
preparatlari kullaniladi. Shulardan bittasi
stiklo-3 fort (ekstrakt iglistы + 
gesperidin metilxalkon + askorbin kislota). Ichishga buyuriladi. Nojuya effektlari 
korin soxasida ogrik, kungil aynishi. Tarkibida saponin va flavonoidlar mavjud. 

---

- 446 -
Anik tarkibi nomalum. Odatda kombinirlangan preparati ishlatiladi. Shulardan 
biri stiklo-3 fort (ekstrakt iglistы + gesperidin metilxalkon + askorbin kislota). 
Ichishga buyuriladi. Nojuya effektlariga korin soxasida ogrik, kungil aynishi.
Usimliklardan olingan preparatlarga endotelon kiradi. Tozalangan uzum 
danagi ekstrakti bulib, standartlashgan prostianidol oligomerlaridan iborat. Vena 
tomirlari devoridagi mukopolisaxaridlar bilan boglanib, kollagen sintezini 
oshiradi. Endotelonvena tonusini oshiruvchi va venoprotektor ta’sirga ega. 
Kapillyarlarni utkazuvchanligi va sinuvchanligini kamaytiradi. Ichishga 
buyuriladi. Ichakdan tez suriladi. t
1/2
~ 5-10 soat. Organizmdan buyrak va jigar 
orkali chikib ketadi. Nojuya effektlariga korin soxasida ogrik, kungil aynishi, 
bosh ogrigi, ba’zan teri allergik reakstiyalari.
Tribenozid preparati (glivenol) sintetik birikma bulib, glyukofuranozid 
xosilasidir. Vena tomirlari tonusini oshiradi. Venoprotektor va kapillyaroprotektor 
xususiyatlarga ega, mikrostirkulyastiyani yaxshilaydi, yalliglanishni susaytiradi. 
Preparatni ichishga, maxaliy va rektal buyuriladi, ichakdan yaxshi suriladi, t
1/2
~ 
24 soat. Metabolitlari buyrak orkali chikib ketadi. Tez tez kuzatiladigan nojuya 
effektlariga (teri toshmalari, dispeptik xolatlar), bular preparatni kabul kilishni 
tuxtatishga asos buladi.
B. VENOPROTEKTOR TA’SIRGA EGA BULGAN PREPARATLAR 
R-vitaminnoy faoligiga ega bulgan moddalar kadimdan ma’lumdir. Bu 
usimliklardan olingan bioflavonoidlar guruxidir. Etalon preparatiga rutin (rutozid) 
kiradi. Preparat kapilyarlarni utkazuvchanligini va sinuvchanligini kamaytiradi.
Mikrostirkulyastiyani yaxshilaydi, shishlarni kamaytiradi. Tana pastki kism
a’zolarni venoz tomirlarini surunkali etishmovchiligida ijobiy ta’sirga ega.
Rutinga uxshash ta’sir kiluvchi, uning yarim sintetik xosilasiga trokserutin 
(troksevazin, venoruton) kiradi. Ichishga, parenteral, va maxaliy (gel xolida) 
buyuriladi. Ichishga buyurilganda t
1/2
~ 24 soat. Organizmdan ut-safro orkali 

---

- 447 -
chikib ketadi. Nojuya effektlariga ovkat xazm kilish traktini eroziv jaroxatlanishi, 
allergik xarakterdagi teri toshmalari, bosh ogrigi.
Ikki kurakli Ginkgo (Ginkgo biloba
1
) daraxti bargidan olingan preparatlar dikatni 
uziga jalb kiladi. Ta’sir kiluvchi moddalariga flavonglikozidlar, terpenlaktonlar 
(ginkolid, bilobalid) kiradi. Amaliyotda standartlashtirilgan Ginkgo biloba 
bargining ekstraktidan foydalaniladi. Tijorat nomlarda bilobil, ginkio, memoplant 
ishlab chikariladi. Antioksidant, shishlarga karshi, va antiagregant ta’sirlarga ega. 
Ichishga 
buyuriladi. Yaxshi suriladi. t
1/2
~ 4,5 ch. Ba’zan dispeptik uzgarishlar, terida
allergik toshmalar, bosh ogrigi kelib chikadi.
Sintetik kalstiy dobezilat (doksium) kapillyarlarni rezistentligini oshiradi, 
utkazuvchanligini pasaytiradi, koni reologik xususiyatini, mikrostirkulyastiyani 
yaxshilaydi, xamda trombostitlar agregastiyasini kamaytiradi. Ichish uchun kabul 
kilinadi. Ichakdan yaxshi suriladi. Kiska vakt ta’sir kursatadi. t
1/2
~ 1 s. 
Uzgarmagan xolatda siydik bilan ajraladi. Kuyidagi nojuya effektlarni dispeptik 
uzgarishlar, terining allergik reakstiyalari. Bunday xolda preparat berishni 
tuxtatish kerak. Teriga kullanilganda xam preparat absorbstiyalovchi 
xususiyatga ega.