O’quv darslik

ADRENORETSEPTORLARNI FALAJLOVCHI VOSITALAR. 
(adrenoblokatorlar) 

---

- 283 -
Bu guruh dorilari postsinaptik membranadagi adrenoretseptorlarni qamal 
qilib, NAning va boshqa bevosita adrenomimetiklarni depolyarizatsiya 
chaqirishiga to‘sqinlik qiladilar. NAning sinteziga adrenoblokatorlar ta’sir 
etmaydilar.
α -ADRENOBLOKATORLAR. 
α-adrenoblokatorlar ta’siri ostida, adrenalin faqat β-adrenoretseptorlarni 
qo‘zg‘atadi. Tomirlar (skelet mushaklarining, jigar, o‘pka, bosh miya, yurak 
mushaklarining qon tomirlari) kengayadi, qon bosimi pasayadi, adrenalinning
odatdagi ta’sirini teskarisi yuzaga chiqadi.
FENTOLAMIN
. 
Postsinaptik membranadagi α
1
va presinaptik α
2
-
adrenoretseptorlarni 
baravariga 
blokalaydi. 
Natijada 
postsinaptik 
adrenoretseptorlar bloklanishiga qaramay, presnaptik membranada NA ajralishi 
ortib ketadi va sinapsdan qo‘zg‘alish impulslarini o‘tishi tez tiklanadi. SHu 
sababli fentolamin qisqa ta’sir etadi (10-15min. v/v), α
2
retseptorlar 
bloklanganligi uchun taxikardiya yuzaga keladi. Fentalamin arteriola va 
prekapilyarlarni kengaytirgani uchun qon bosimi pasayadi. Simpatik nerv 
tolalari bloklanganligidan, parasimpatik nerv sistemasining tonusi ortadi va shu 
sababdan MIT-a’zolarining harakati va sekretsiyasi kuchayadi. Fentolamin 
ichakdan yaxshi so‘rilmaydi (suvda yomon eriydi). 
Qo‘llanilishi: 
-
periferik 
qon 
aylanishining 
buzilishida 
(reyno-xastaligi, 
obliteratsiyalanuvchi 
endoarteritlar, 
aterosklarozli 
gangrenanning 
boshlang‘ich bosqichida),
-
feoxromotsitoma
-
gipertonik krizlarda (xafaqonlik hurujlarida) 
-
sekin bituvchi yaralarda (trofik yaralarda, ayniqsa, oyoqlarda, chunki qon 
aylanishini yaxshi qiladi, hamda insulinni ajralishini oshiradi). 
Noxush ta’siri
: bosh aylanish, burun shilliq qavatini shishi, ko‘ngil 
aynash, qayt qilish, ba’zan ich ketishi.

---

- 284 -
Fentolaminni parenteral yo‘l bilan yuborish mumkin bo‘lgan shakli ham 
bor.