O’quv darslik

 
ASOSAN β -ADRENORETSEPTORLARNI QO‘ZG‘ATUVCHI 
VOSITALAR 
(β -adrenomimetiklar) 

---

- 282 -
IZADRIN
. 
Sintetik preparat bo‘lib fenilalkil aminlar hosilasi (izoprpil 
noradrenalin), β
1
va β
2
adrenoretseptorlarni bevosita qo‘zg‘atadi. Natijada 
yurak qisqarishi tezligi va kuchi ortadi (β
1
). YUrak avtomatizmi va 
o‘tkazuvchanligi tezlashdi. Skelet mushaklarining qon tomirlari (β
2
) kengayadi 
qon bosimi pasayadi. Bronxlar, me’da-ichak trakti, bachadonning silliq 
mushaklarini bo‘shashtiradi. Bronxiolitik ta’siri tez boshlanadi va 1 soat davom 
etadi. MNSni qo‘zg‘atadi. Modda almashinuviga adrenalinga o‘xshash, lekin 
kuchsizroq ta’sir ko‘rsatadi (ayniqsa giperglikemiya).
Qo‘llanilishi_:_bronxospazmlarda,_(aerozol_shaklida_ingalyasiya),_atrioventrikulyar_blokada_(til_ostiga).__Noxush_ta’siri'>Qo‘llanilishi
: 
bronxospazmlarda, 
(aerozol 
shaklida 
ingalyasiya), 
atrioventrikulyar blokada (til ostiga).
Noxush ta’siri
: taxikardiya, bosh og‘riq, tremor, aritmiya (kamdan-kam).
SULBUTAMOL
- asosan β
2
-adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atadi. β
1
ga ta’sir 
etmaganligi uchun taxikardiya rivojlanmaydi. Qon bosimini o‘zgartirmaydi. 
Ichakdan yaxshi so‘riladi, ta’siri davomliroq. 
Qo‘llanilishi
: bronxospazmlarda, bachadon qisqarishini susaytirish uchun.
TERBUTALIN
, 
FENOTEROL
(barotek) - salbutamolga o‘xshab ta’sir 
etadilar, ya’ni β
2
-adrenomimetiklardir. Bronxolitik sifatida qo‘llaniladi.
DOBUTAMIN
- β-adrenoretseptorlarni tanlab qo‘zg‘atadi. Kimyoviy 
tuzilishi bo‘yicha dofaminga o‘xshaydi. β-adrenoretseptorlarga bevosita ta’sir 
etadi. YUrak mushaklariga kuchli inotrop ta’sir ko‘rsatadi. Aritmiya 
chaqirmaydi (kamdan-kam). YUrakning sistolik hajmini oshiradi. Buyrakda qon 
aylanishini kuchaytiradi va shuning hisobiga peshob ajralishini oshiradi 
(ayniqsa, yurak etishmovchiligida). Dobutamin yurakning toj tomirlarida qon
aylanishini oshiradi, periferik qon tomirlar qarshiligini pasaytiradi, lekin qon 
bosimini o‘zgartirmaydi. 
Qo‘llanilishi:
yurak faoliyatini dekompensatsiyasida, ayniqsa organik 
jarohatlanishida, yurak faoliyatini qisqa vaqtga kuchaytirish uchun.